نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ایوب مرادی ¹
• سارا چالاک ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

نقد روان‌شناسانه یکی از رویکردهای عمدة مواجهه با آثار ادبی محسوب می‌شود که در دهه‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای یافته است. روانکاوی نویسنده از طریق اثر، بررسی ویژگی‌های روانی شخصیت‌ها و روانکاوی خوانندگان جزو اصلی‌ترین زمینه‌های عملی این نوع نقد محسوب می‌شود. برای منتقدی که آثار ادبی را از نگاه علم روان‌شناسی بررسی می‌کند، هیچ محدودیتی در استفاده از مکتب‌های مختلف این علم وجود ندارد و به همین دلیل در میان نقدهای روان‌شناسانه کمتر رویکردی در علم روان‌شناسی است که مورد استفاده قرار نگرفته باشد. مکتب وجودی، جریانی در مطالعات روان‌شناختی است که تحت تأثیر آموزه‌های فکری اگزیستانسیالیسم در نیمة دوم قرن بیستم شکل گرفت و به‌زودی به یکی از مهم‌ترین شاخه‌های تحلیل روان تبدیل شد. از منظر این رویکرد روان‌شناسانه، مرگ، آزادی (مسئولیت)، تنهایی و پوچی (بحران معنا) مهم‌ترین دغدغه‌های انسان به شمار می‌آیند که کیفیت رویارویی سوژه‌ها با این دغدغه‌ها زمینه‌ساز سلامت یا اختلال در روان آنان است. ازآنجاکه در دهه‌های اخیر توجه به دغدغه‌های وجودی در خلق آثار هنری و ادبی به‌شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به این مهم که روان‌شناسی وجودی اصلی‌ترین زمینة کاربردی مکتب فلسفی اگزیستانسیالیسم محسوب می‌شود، در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، شیوة استفاده از این رویکرد روان‌شناسانه در بررسی انتقادی آثار ادبی به‌ویژه نوع ادبی رمان مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان می‌دهد که موضوعات مرگ، مسئولیت، انتخاب، تنهایی، پوچی، اصالت و رنج اصلی‌ترین مسائلی هستند که منتقدان علاقمند به این زمینه در نقدهای خود به آن‌ها توجه می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

• نقد روان‌شناسانه
• اگزیستانسیالیسم
• مرگ
• آزادی
• تنهایی

عنوان مقاله [English]

Principles and methods of writing psychological critique using the approach of existential psychology

نویسندگان [English]

• ayoob moradi ¹
• sara chalak ²

¹ Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Psychological critique is one of the main approaches to dealing with literary works. The author's psychoanalysis, the study of the psychological characteristics of the characters, and the psychoanalysis of the readers are the main practical fields of this type. For the critic of psychological criticism, there is no limit to the use of different schools of psychology. For this reason, there is less of an approach in psychology that has not been used. The existential school is a stream of psychological studies that was influenced by existentialism in the second half of the twentieth century and soon became one of the most important branches of mental analysis. From this psychological point of view, death, freedom, loneliness and emptiness are the most important human concerns that the quality of subjects' confrontation with these concerns is the cause of their health or mental disorder. Given that in recent decades’ attention to existential concerns in the creation of works of art and literature has been given special attention, and that existential psychology is the main basis for the use of the existentialism in people's lives. In this article, by using a descriptive-analytical method has been made an attempt to examine the use of this psychological approach in a critical study of literary works, especially the literary type of the novel. The results show that the issues of death, responsibility, choice, loneliness, emptiness, originality and suffering are the main issues that should be considered in the critique of psychology with an existential approach.

کلیدواژه‌ها [English]

• Psychological Criticism
• Existentialism
• Death
• Freedom
• Loneliness