پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی

مقاله پژوهشی

بررسی و تحلیل زمینۀ اجتماعی تعامل زبان و شعر فارسی و ترکی بر اساس آرای بوردیو

محمدباقر علیزاده اقدم؛ محمد حریری اکبری؛ محمد علی موسی زاده؛ ابراهیم زال

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 1-35

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.19444.1115

چکیده

مقالۀ حاضر در نظر دارد با استفاده از دیدگاه بازار زبان‎شناختی بوردیو به مطالعۀ زمینه‎های اجتماعی تأثیر شعر و زبان فارسی بر زبان و شعر ترکی بپردازد و همچنین تأثیرپذیری ادبی و فرهنگی زبان فارسی از زبان ... بیشتر مقالۀ حاضر در نظر دارد با استفاده از دیدگاه بازار زبان‎شناختی بوردیو به مطالعۀ زمینه‎های اجتماعی تأثیر شعر و زبان فارسی بر زبان و شعر ترکی بپردازد و همچنین تأثیرپذیری ادبی و فرهنگی زبان فارسی از زبان ترکی در دوران انقلاب مشروطه را مورد بررسی قرار دهد. بوردیو، زبان را مانند کالایی می‎داند که در بازار معامله می‎شود و خریدوفروش آن بیشتر تابع منطق بازار است. هنگامی که زبانی در بازار مسلط می‎شود، قیمت شیوه‎های دیگر بیان، براساس آن تعیین می‎شود و گروه‎هایی که چنین زبانی را به زبان خود تبدیل می‎کنند، به‎طور مشروعی بر ابزارهای فهم سلطه می‎یابند. این بازار زبان‎شناختی است که گفتارهای برخی از افراد و گروه‎ها را در صدر می‎نشاند و گفتارهای برخی دیگر را محدود و حتی طرد می‎کند. زبان فارسی سده‎ها بر میدان یا بازار شعر و ادبیات مسلط بود و در دربار، حلقه‎های تصوف و عرفان رواج داشت. شعر کلاسیک ترکی نیز تحت تأثیر شعر عروضی فارسی تکوین یافته و به حوزۀ دربار و عرفان و تصوف راه پیدا کرد. به‎واسطۀ شعر عروضی فارسی، لغات بسیاری به شعر کلاسیک ترکی، و سپس تعدادی از این لغات در زبان مردم نیز داخل شد. باوجوداین، زبان و شعر فارسی در ادبیات شفاهی ترکی چندان نفوذی نداشت. از اوایل قرن بیستم موضوعات اجتماعی و زبان محاوره وارد شعر ادبی ترکی گردید و شکل و مضمون شعرها ساده شد و ادبیات فارسی نیز از این شیوه متاثر شد و در نتیجه جریان تأثیر و تأثّر ادبی و فرهنگی از ترکی به سوی فارسی تغییر یافت.

مقاله پژوهشی

بررسی پیامدهای ناشی از فرار دختران در شاهنامه فردوسی بر مبنای نظریه‌های روانشناسی، و راهکارهای پیشگیری از آنها

سیده پروین جوادی؛ فرشاد میرزایی مطلق؛ علی فرداد

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 37-55

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.19797.1123

چکیده

فرار دختران از خانه، یکی از معضلات اجتماعی است، که از ناسازگاری اعضای خانواده با هم به وجود می آید. چنین معضلی در روزگار فردوسی و یا پیش از او نیز وجود داشته است. در «داستان سیاوش و سودابه» سرگذشت ... بیشتر فرار دختران از خانه، یکی از معضلات اجتماعی است، که از ناسازگاری اعضای خانواده با هم به وجود می آید. چنین معضلی در روزگار فردوسی و یا پیش از او نیز وجود داشته است. در «داستان سیاوش و سودابه» سرگذشت دختری فراری از سرزمین توران نقل شده است. مقالۀ حاضر به شیوۀ کتابخانه ای و رویکرد توصیفی تحلیلی به « بررسی پیآمدهای ناشی از فرار دختران در شاهنامه فردوسی بر مبنای نظریه های روانشناسی و جامعه شناسی و راهکارهای پیشگیری از آن» خواهد پرداخت. نتایج: از دیدگاه فردوسی؛ موقعیت ضعیف اقتصادی و اجتماعی تأثیر چندانی در فرار دختران ندارد و خانواده های سرشناس و متموّل نیز از این پدیده در امان نیستند اما عوامل فرهنگی در جوامع صنعتی نقش بسزایی در بروز این پدیده دارند. از منظر روانشناسی؛ بهانه‌های دختران فراری، شاخص کلی علایم مرضی، به سبب میزان بالای افکار پارانوئیدی آنهاست. «عدم برخورداری از مهارت های مسأله گشایی»، «فقدان عزّت نفس»، «ارزش‌طلبی»، «آرزوی دستیابی به قدرت»، «لذّت‌جویی»، و «جستجو برای یافتن جایگزین خاص» مهمترین متغیّرهای روانی در فرار دختران محسوب می شوند. «آموزش مهارت های مسأله گشایی»، «محبت والدین به دختران»، «وجوب احترام فرزندان به والدین»، «تقویت پیوندهای خویشاوندی» و «تعدیل لذّت جویی» راهکارهای مقابله با فرار دختران به شمار می آیند.واژگان کلیدی: شاهنامه فردوسی، مادر سیاوش، دختر فراری، افکار پارانوئیدی.

مقاله پژوهشی

تحلیل مؤلفه‌های هوش معنوی در دیوان محمدحسین شهریار

کریم صدیقی؛ رضا سمیع زاده؛ رضا چهرقانی؛ مهدی فیاض

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 57-77

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.19800.1124

چکیده

خاستگاه طبقاتی، وضعیت خانوادگی، سنخ روانی و سوانح نه چندان متعارف حیات فردی و اجتماعی شهریار منجر به تکوین آثار و خلق اشعاری شده که در کنار ارزش‏های ادبی و هنری، واجد ارزش‏های معنوی و در بر دارنده‌ی ... بیشتر

مقاله پژوهشی

خوانش داستان رستم و سهراب از دیدگاه نقد تاریخ‌گرایی نوین

ابوالفضل محبی؛ خلیل بیگزاده

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 79-103

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.20221.1134

چکیده

نقدادبی عبارت است از واکاوی لایه‌های معنایی متن برپایة نظریه‌ها و روش‌شناسی‌هایی که عمدتاً از دیگر حوزه‌های علوم انسانی اخذ شده‌اند. یکی از این نظریه‌ها تاریخ‌گرایی نوین است که در اواخر دهة هفتاد ... بیشتر

مقاله پژوهشی

بررسی چگونگی گسترش داستان توراندخت

ایی ایون تانگ

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 105-123

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.19803.1125

چکیده

داستان " توراندخت " را داستان " شاهدخت چینی " نیز می نامند. داستان "توراندخت" از ادبیات عامیانه فارسی سرچشمه گرفته است. در مورد سرچشمه ی متن اصلی فارسی، برخی باور دارند که توراندخت از داستان «هفت پیکر» ... بیشتر

مقاله پژوهشی

تحلیل ساختار ادبی در مقدمۀ متون علمی منثور (‌قرن 9ـ 12) (همانند طب، نجوم، شکار و...)

سمانه عابدینی؛ جلال الدین کزازی؛ مجید دادفر

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 125-146

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.19271.1129

چکیده

هدف از این پژوهش تجزیه و تحلیل ساختار ادبی مقدمۀ متون علمی منثور بر اساس نظریۀ ساختارگرایی است. در مطالعات ساختاری رابطۀ میان اجزا با یکدیگر و رابطۀ میان اجزا با کل حائز اهمیت است. مقدمۀ متون علمی منثور ... بیشتر هدف از این پژوهش تجزیه و تحلیل ساختار ادبی مقدمۀ متون علمی منثور بر اساس نظریۀ ساختارگرایی است. در مطالعات ساختاری رابطۀ میان اجزا با یکدیگر و رابطۀ میان اجزا با کل حائز اهمیت است. مقدمۀ متون علمی منثور همانند متون ادبی در دوره‌های متفاوت تغییراتی کرده است که این تغییرات در مطالعات ادبی شایان توجه هستند. متون علمی به دلیل محتوای علمی فاقد هرگونه صناعات ادبی هستند. اما نویسندگان فارسی در برخی از دوره‌ها برای تشبه به نثر ادبی در مقدمۀ اثر خود از صناعات ادبی بهره برده‌اند که این امر باعث ایجاد روابط ساختاری میان متن و مقدمه شده است. در این پژوهش علوم پایۀ ادب فارسی (مانند بیان و بدیع و...) به مثابۀ ابزار در تحلیل ساختار به کار رفته و متون علمی منثور بر اساس روند تحول آنها از منظر ساختگرایی به سه دسته تقسیم شده است: دستۀ اول متون علمی قرن چهارم تا قرن ششم که فاقد ساختار ادبی است. دستۀ دوم متون علمی قرن ششم تا اواخر قرن هشتم که نویسندگان در مقدمه، زبان خودکار را با استفاده از صناعات به سمت زبان ادبی سوق داده‌اند؛ دستۀ سوم متون علمی دوران متأخر ( قرن نهم تا دوازدهم) که نویسندگان با ارتباط میان صنایع ادبی و موضوع کتاب از کاربرد صرف صنعت فراتر رفته‌اند و ساختاری ادبی را به وجود آورده‌اند. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش نویسندگان متون علمی منثور در دوران متأخر علاوه بر ایجاد روابط ساختاری میان مقدمه و متن، مقدمه را به مثابۀ براعت استهلالی برای اثر خود قرار داده‌اند.

مقاله پژوهشی

بازنمود هویّت اجتماعی در «خانة سریویلیِ» نیما یوشیج

فرشته محجوب؛ خیرالنساء محمدپور

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 147-168

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.20085.1131

چکیده

پس ازاستقرارنظام سلطنتی پهلوی،تغییراتی بنیادین درساختارجامعة ایران اتفاق افتادبه گونه‌ای که تمامی ابعادزیستی، مذهبی وفرهنگی کشوررامتأثر کرد.مظاهرنوین تمدّن غرب،به سرعت جایگزین زندگی سنتّی رایج ... بیشتر پس ازاستقرارنظام سلطنتی پهلوی،تغییراتی بنیادین درساختارجامعة ایران اتفاق افتادبه گونه‌ای که تمامی ابعادزیستی، مذهبی وفرهنگی کشوررامتأثر کرد.مظاهرنوین تمدّن غرب،به سرعت جایگزین زندگی سنتّی رایج شدوبازتاب آن درادبیّات عصربه صورت گسترده نمودیافت.نیمایوشیج ـپدر شعرنوی فارسی ـدرزمره پیشگامانی است که سرگشتگی حاصل ازاین دگرگونی‌هارادرسروده‌های خودترسیم کرده است.منظومة«خانة سریویلی»به عنوان نخستین شعرروایی بلنداودرقالب آزاد،به دلیل ماهیّت اجتماعی ونیزبافت نمایشی ودراماتیک،از برجسته‌ترین نمونه‌های شعرمعاصردراین حیطه است که درحوزة مطالعات نشانه‌شناختی نیزقابل تأمّل است.مایکل ریفاتراز‌شاخص‌ترین نظریه‌پردازان قرن بیستم درشاخة نشانه‌شناسی ودرزمره ساختارگرایان هرمنوتیک است که باترسیم الگویی جدیدبه تبیین ماهیّت و کارکردشعرو گره‌گشایی ازدشواری‌های معنایی آن پرداخته است.پژوهش حاضربرآن است تابه شیوة توصیفی ـتحلیلی منظومة«خانة سریویلی»نیمارابر اساس مبانی نظریة ریفاتربررسی کند.علاوه براین در پی اثبات آن است که سرودة مذکور،محصول بسط خاستگاه «پیشرَوی خزندة تمدّن نوین وچگونگی تسلیم جوامع سنّت‌گرادر برابر آن» است.این خاستگاه ازطریق فرایندهایی همچون منظومه‌های توصیفی،تبدّل،انباشت و تعیّن چند عاملی گسترش یافته است. بدین ترتیب می‌توان دریافت نیما ‌در فرایند« انباشت» در زنجیرة نخست یعنی« شادمانی» به منظور حقیقت‌نمایی بیشتر و اثبات اصالت ارزش‌های اجتماعیِ کهن، واژگانی عینی‌تر را برگزیده است. در بخش «منظومه‌های توصیفی»، منظومة «سریویلیِ شاعر» به دلیل داشتن اقمار فلکیِ بیشتر، فراتر از منظومة « شیطان» قرار می‌گیرد. این امر مؤید آن است که شعر، گرد محور این شخصیّت به عنوان مظهر جوامع سنتّی و اموری که بر آن مترتّب است می‌چرخد و نیما آن را بر شهرنشینی جدید ارجح می‌داند. به مدد فرآیند «بسط» نیز موضوع انتزاعیِ «یأس و تسلیم و آشفتگی ناشی از بحران هویّت اجتماعی» را به سه ایماژ متعیّن تبدیل کرده است.

مقاله پژوهشی

خوانش منظومه بانوگشسپ نامه بر مبنای نظریه سفر قهرمان مونث مورین مورداک

فاطمه حضرتی سوغانلو؛ محمد حسن حسن زاده نیری

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 169-195

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.20468.1140

چکیده

بانوگشسپ‌نامه منظومه‌ای حماسی در شرح دلاوری‌های بانوگشسپ، دختر رستم است. این روایت نخستین منظومه‌ی حماسی است که قهرمان آن زن است و از این جهت با آثار حماسی منظوم پیش از خود متفاوت است. خاستگاه نظریۀ ... بیشتر بانوگشسپ‌نامه منظومه‌ای حماسی در شرح دلاوری‌های بانوگشسپ، دختر رستم است. این روایت نخستین منظومه‌ی حماسی است که قهرمان آن زن است و از این جهت با آثار حماسی منظوم پیش از خود متفاوت است. خاستگاه نظریۀ مورین مورداک به نظریۀ سفر قهرمان جوزف کمپبل بازمی‌گردد اما در تعداد مراحل و ماهیت زنانۀ خود با الگوی سفر قهرمان کمپبل تفاوت دارد، همچنین انطباق این الگو در داستان‌های شرقی همواره با تفاوت‌هایی همراه است و نمی‌توان انتظار داشت روندی که قهرمان مؤنث در آثار ادبی غرب طی می‌کند، با آنچه زن شرقی طی کرده است، یکی باشد. با خوانش منظومه‌ی بانوگشسپ‌نامه بر مبنای نظریه‌ی سفر قهرمان مؤنث مورین مورداک، دریافتیم این اثر ظرفیت مناسبی برای انطباق با الگوی سفر قهرمان مؤنث دارد و می‌تواند بستر مناسبی برای پژوهش‌های متعدد روان‌شناختی باشد. الگویی که برای زن شرقی ترسیم شده، الگویی دایره وار و دارای سه مرحله زن خانه دار، زن جستجوگر و زن قهرمان می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های موجود در منظومه بانوگشسپ‌نامه از منظر نظریۀ سفر قهرمان مؤنث مورداک، همچنین بررسی تقاوت‌های سفر قهرمان مؤنث غربی با سفر قهرمان بانوی شرقی است که با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی، نظریۀ سفر قهرمان مؤنث و کنش قهرمان به بررسی داستان می‌پردازد.

مقاله پژوهشی

نقد و تحلیل رویکرد آیرونیک به حماسه در رمان‌نویسی معاصر با تکیه بر رمان«قصة تهمینه»

مصطفی گورانی؛ سید علی قاسم زاده

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 197-219

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.20256.1136

چکیده

آیرونی یکی از روش‌های بیان غیر مستقیم معناست. کلام آیرونیک بهترین ابزار برای فروپاشی هژمونی گفتمان ‌های غالب و کلان روایت‌ ها و برجسته ‌سازی روایات مغفول مانده یا در حاشیه است. امروزه این رویکرد به ... بیشتر آیرونی یکی از روش‌های بیان غیر مستقیم معناست. کلام آیرونیک بهترین ابزار برای فروپاشی هژمونی گفتمان ‌های غالب و کلان روایت‌ ها و برجسته ‌سازی روایات مغفول مانده یا در حاشیه است. امروزه این رویکرد به سبب ماهیت جهان پسامدرن، در برخی جریان‌های داستان‌ نویسی آشکارتر به نظر می‌رسد. نفوذ چنین اندیشه‌های نوظهور در فرهنگ شرقی ازجمله ایران جدای از رونق در فضای سیاسی و فرهنگی، در عرصة رمان‌ نویسی نیز مشهود است و برای ردیابی و بازاندیشی چنین جریانی شاید آثار محمد محمدعلی به سبب پیشگامی اش بهترین نمونه باشد. این جستار به شیوة توصیفی- تحلیلی مبتنی بر رویکردهای نقد فمنیستی با تکیه بر رمان «قصة تهمینه» به این نتیجه رسیده است که محمد محمدعلی با نگرشی آیرونیک، ساختارشکنانه و رویکرد روشنفکرمآبانه و تأسی از سبک و مکتب پسامدرنیستی می‌کوشد با ارائة تفسیر زنانه؛ اما مضحک و آیرونیک از حماسة رستم و سهراب و کهن‌الگوی پسرکشی به بازتعریف و بازروایی آن روایت حماسی و واسازی تقابل دوگانه مرد/زن در جامعة ایرانی بپردازد. این رمان بازنمایی نقش مغفول مانده زنان در حماسه را با تحقیر و بازتاب سیمای مضحکی از پهلوان پنبگی پروتوتایپ قهرمان مرد (رستم) بازنویسی کرده است تا با شکست بت‌واره‌های ذهنی جامعة مردسالار ایرانی، از مرگ قهرمان مرد در دورة معاصر و شکل‌گیری جریان انتقادی به حماسه رمزگشایی کند. با آنکه بنیان آیرونیک رمان بر آیرونی ساختاری استوار گشته؛ اما وی برای این منظور بیشتر از آیرونی کلامی و تلفیق آن با گونه‌های آیرونی دیگر چون آیرونی خوداتهامی، آیرونی موقعیت و آیرونی تقدیر استفاده کرده است.

مقاله پژوهشی

افق‌های مشترک نقد تاریخی و نقد ادبی

امیرحسین حاتمی

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 221-237

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.20523.1144

چکیده

امروزه مفهوم نقد، هم از جنبه نظری و هم از حیث کاربردی آن، یکی از مهمترین موضوعات مورد بررسی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی است. در این میان نقد تاریخی و نقد ادبی بیشترین قرابت‌ها را با هم داشته و در معرض ... بیشتر

مقاله پژوهشی

پژوهشی روانکاوانه در شعر پروین اعتصامی

ملیحه علی نژاد

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 239-258

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.20406.1137

چکیده

در این پژوهش، به بررسی روانکاوانة ویژگیهای شخصیت در مناظره‌ها و اشعار روایی پروین ‏اعتصامی ‏پرداخته شد و با تکیه بر نظریۀ روانشناختی زیگموند فروید، انواع مکانیسم-های دفاعی مانند فرافکنی، جبران‏، ... بیشتر

مقاله پژوهشی

عارف سیاسی در فیلمنامۀ «روز واقعۀ» بهرام بیضایی

شیرزاد طایفی؛ کورش سلمان نصر

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1402، صفحه 259-282

https://doi.org/10.30479/irpli.2024.20524.1145

چکیده

بهرام بیضایی هنرمندی است که در برخی از آثار او عرفان ایرانی، نمودهایی دارد که البته به نظر می‌رسد عرفان در آثار وی، نمودی از خیال‌اندیشی ایرانی است و سیاست، زیرساخت اصلی این‌گونه آثار او به شمار می‌رود. ... بیشتر بهرام بیضایی هنرمندی است که در برخی از آثار او عرفان ایرانی، نمودهایی دارد که البته به نظر می‌رسد عرفان در آثار وی، نمودی از خیال‌اندیشی ایرانی است و سیاست، زیرساخت اصلی این‌گونه آثار او به شمار می‌رود. اندیشمندان ایرانی، رویکردهای متفاوتی نسبت به عرفان دارند. آنان سه وجه: 1. نفی ارتباط بین عرفان و سیاست 2. تأثیر مثبت عرفان بر سیاست مطابق دیدگاه‌های جهان مدرن 3. پیوند عرفان اسلامی با اندیشه‌های سیاسی را معرفی کرده‌اند که نشان از نسبت عرفان و سیاست دارد. نمود هنری سیاست از طریق خیال‌اندیشی عرفانی با توجه به ساحت متناقض‌نمای این دو موضوع، کاری بس دشوار است؛ اما بهرام بیضایی، عارف خاص خود را در هیئت فردی سیاسی به تصویر کشیده است. در پژوهش پیش رو کوشیده‌ایم به روش تحلیل محتوا و با تکیه بر مطالعۀ کتابخانه‌ای و اسنادی و کاربست چارچوب‌های نظری موجود در عرفان ایرانی- اسلامی، به‌خصوص اسفار اربعۀ ملاصدرا و نیز رویکرد ویتفوگل به استبداد شرقی، متن فیلمنامۀ «روز واقعه» را به عنوان مطالعۀ موردی تحلیل کنیم. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که بهرام بیضایی در این اثر نمایشی با بهره‌گیری از عرفان و اسطوره، سلوک عارف را در پیوند با اقتصاد آبسالار شرق نشان داده است و شخصیت عارف در این اثر، وجه سیاسی غالب دارد. همچنین اسفار اربعۀ شبلی و گذر از هفت‌خان عرفانی، در واقع دستمایه‌ای برای آگاهی سیاسی و روشنگری در جامعه است.

سیر قهقرایی شخصیت‌های سلم، تور و رستم در شاهنامه بر اساس اصل تخاصم مک‌کی

ابراهیم ظاهری عبده وند؛ جهانگیر صفری

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 237-255

https://doi.org/10.30479/irpli.2021.14835.1017

چکیده

هدف در این پژوهش آن است تا با بررسی سیر قهقرایی شخصیت‌های سلم، تور (سیر قهقرایی اخلاقی) و رستم (سیر قهقرایی در زمینۀ قدرت‌ و اقتدار) بر مبنای روش اسنادی، به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که آیا شخصیت‌ها مورد ... بیشتر

تبیینِ نقش محتوایِ فتوت نامه ها درتعالیِ ساحت اخلاقی هنر ایران

علیرضا باوندیان؛ هادی فرهنگدوست

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 117-145

https://doi.org/10.30479/irpli.2021.14753.1016

چکیده

فتوت، آیینی در ایران باستان بود که پس از امتزاج با آموزه های اسلامی، معانی ژرف تری یافت. فتوت نامه ها- همچون اسنادی میان رشته ای- روش های آمیختن هنر را با اخلاق به هنرآموزان -با بلاغتی خاص- می آموخت.این پژوهش ... بیشتر

تحلیلِ گفتمان انتقادیِ رُمانِ آخرین انار دنیا

عثمان هدایت؛ حمید مرادی؛ مصطفی گرجی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 147-167

https://doi.org/10.30479/irpli.2021.14460.1012

چکیده

رمان کُردی از نخستین دوره‌ی شکل‌گیری‌اش، همبسته‌ی تحولات و منازعات سیاسی، اجتماعی بوده است. رمان به سبب ظرفیت و توانش‌های ادبی‌اش و بیان دیدگاه‌های متکثر و متعدد، مورد توجه نویسندگان کُرد قرار گرفته ... بیشتر رمان کُردی از نخستین دوره‌ی شکل‌گیری‌اش، همبسته‌ی تحولات و منازعات سیاسی، اجتماعی بوده است. رمان به سبب ظرفیت و توانش‌های ادبی‌اش و بیان دیدگاه‌های متکثر و متعدد، مورد توجه نویسندگان کُرد قرار گرفته است. یکی از اقسام رمان، رمان سیاسی است که با مؤلفه‌هایی خاص از سایر جریان‌های داستانی معاصر به‌نوعی متمایز بوده است. این تمایز در ادبیات کُردی به نسبت سایر اقسام داستان‌های اجتماعی، دینی، فمینیستی و ...به دلیل ویژگی و ماهیت منحصربه‌فرد و پیوندهای نزدیک به جامعه و وقایع سیاسی و اجتماعی محرزتر بوده است. از میان مجموعه روش‌های تحلیل رمان، روش تحلیل گفتمان انتقادی سنخیت بیشتری با ماهیت این نوع رمان دارد. یکی از روش‌های بررسی این نوع خاص از تحلیل رمان و مؤثرترین رویکرد آن، رویکرد فرکلاف است که در بررسی متن به بافت موقعیتی و سیاسی آن توجه ویژه دارد و آن را در سه سطح توصیف، تبین و تفسیر بررسی می‌کند. رمان آخرین انار دنیا یکی از رمان‌های سیاسی کُردی است که به بازخوانشی رویدادها قیام کُرد بر ضد حکومت بعث عراق و روی کار آمدن دولت نیمه مستقل کُردی با پرچم‌داری احزاب سیاسی آن منطقه است. تحلیل گزاره‌های متن در سطح تبین، نشان می‌دهد که رویدادهای سیاسی دوره و فضای پرالتهاب سال‌های 1975، جنگ‌های داخلی بین احزاب کُرد و دوران پر آشوب بعد از آن، همواره سبب شکست، ناامیدی و فرودست‌تر شدن مردم شده است. تحلیل انتقادی این رمان بر پایه‌یدرون‌مایه‌ی خودِ رمان، نقد خشونت، سیاست و قدرت است، که حول تم بنیادین استبدادستیزی و سیاست‌ستیزی می‌چرخد.

اصول و شیوه‌های نگارش نقد روان‌شناسانه با استفاده از رویکرد روان‌شناسی وجودی

ایوب مرادی؛ سارا چالاک

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 1-25

https://doi.org/10.30479/irpli.2021.14250.1006

چکیده

نقد روان‌شناسانه یکی از رویکردهای عمدة مواجهه با آثار ادبی محسوب می‌شود که در دهه‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای یافته است. روانکاوی نویسنده از طریق اثر، بررسی ویژگی‌های روانی شخصیت‌ها و روانکاوی خوانندگان ... بیشتر نقد روان‌شناسانه یکی از رویکردهای عمدة مواجهه با آثار ادبی محسوب می‌شود که در دهه‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای یافته است. روانکاوی نویسنده از طریق اثر، بررسی ویژگی‌های روانی شخصیت‌ها و روانکاوی خوانندگان جزو اصلی‌ترین زمینه‌های عملی این نوع نقد محسوب می‌شود. برای منتقدی که آثار ادبی را از نگاه علم روان‌شناسی بررسی می‌کند، هیچ محدودیتی در استفاده از مکتب‌های مختلف این علم وجود ندارد و به همین دلیل در میان نقدهای روان‌شناسانه کمتر رویکردی در علم روان‌شناسی است که مورد استفاده قرار نگرفته باشد. مکتب وجودی، جریانی در مطالعات روان‌شناختی است که تحت تأثیر آموزه‌های فکری اگزیستانسیالیسم در نیمة دوم قرن بیستم شکل گرفت و به‌زودی به یکی از مهم‌ترین شاخه‌های تحلیل روان تبدیل شد. از منظر این رویکرد روان‌شناسانه، مرگ، آزادی (مسئولیت)، تنهایی و پوچی (بحران معنا) مهم‌ترین دغدغه‌های انسان به شمار می‌آیند که کیفیت رویارویی سوژه‌ها با این دغدغه‌ها زمینه‌ساز سلامت یا اختلال در روان آنان است. ازآنجاکه در دهه‌های اخیر توجه به دغدغه‌های وجودی در خلق آثار هنری و ادبی به‌شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به این مهم که روان‌شناسی وجودی اصلی‌ترین زمینة کاربردی مکتب فلسفی اگزیستانسیالیسم محسوب می‌شود، در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، شیوة استفاده از این رویکرد روان‌شناسانه در بررسی انتقادی آثار ادبی به‌ویژه نوع ادبی رمان مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان می‌دهد که موضوعات مرگ، مسئولیت، انتخاب، تنهایی، پوچی، اصالت و رنج اصلی‌ترین مسائلی هستند که منتقدان علاقمند به این زمینه در نقدهای خود به آن‌ها توجه می‌کنند.

نقد فیلم «وقتی همه خوابیم» بر اساس نظریه‌های رمان پسامدرن

شیرزاد طایفی؛ محمدحسین رمضانی فوکلائی

دوره 1، شماره 2 ، مهر 1401، ، صفحه 137-156

https://doi.org/10.30479/irpli.2022.17140.1052

چکیده

بر خلاف مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی که مطابق آن، صرفاً می‌توان به مقایسۀ دو متن نوشتاری با لحاظ شرایطی پرداخت، در رهیافت آمریکایی تطبیق متون ادبی با هنرهای مختلف، از جمله سینما امکان‌پذیر است. چون رمان ... بیشتر بر خلاف مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی که مطابق آن، صرفاً می‌توان به مقایسۀ دو متن نوشتاری با لحاظ شرایطی پرداخت، در رهیافت آمریکایی تطبیق متون ادبی با هنرهای مختلف، از جمله سینما امکان‌پذیر است. چون رمان و فیلم مشترکات زیادی دارند، از بسیاری جهات به یکدیگر شبیه هستند، و دو ژانر قیاس‌پذیر محسوب می‌شوند. این مشترکات، زمینۀ مناسبی برای بحث دربارۀ فیلم سینمایی از منظر نظریه و نقد ادبی جدید فراهم نموده، امکان می‌دهد مفاهیم و اصطلاحاتی را که به طور معمول ابزاری برای بحث دربارۀ رمان می‌دانیم، برای کاوشی نقادانه دربارۀ ساختار و صناعات و مضامین فیلم به کار ببریم. از طرفی، در سال‌های اخیر اصطلاح «پسامدرنیسم» در بحث‌های نقادانه دربارۀ رمان رواج یافته، بسیاری از داستان‌نویسان جدید نیز شیفتگی وافری به داستان‌نویسی به سبک پسامدرن نشان می‌دهند؛ لذا در این پژوهش، ابتدا با بررسی نظرات برخی از مهم‌ترین اندیشمندان ادبیات پسامدرن، نوزده تکنیک‌ مورد استفاده در رمان‌های پسامدرن استخراج شده و با روش تحلیل کیفی، به‌کارگیری آن‌ها در فیلم وقتی همه خوابیم مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی، گویای قرابت ادبیات و سینما (به عنوان یک متن تصویری) و قابلیت مقایسۀ این دو متن نوشتاری و تصویری است؛ چنان‌که بسیاری از تکنیک‌هایی که در نگارش رمان‌های پسامدرن به کار گرفته می‌شوند، با بسامد بالایی در فیلم مورد بررسی نیز، استفاده شده است.

تعداد دوره‌ها	2
تعداد شماره‌ها	4
تعداد مقالات	48
تعداد نویسندگان	96
تعداد مشاهده مقاله	11,586
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	6,273
نسبت مشاهده بر مقاله	241.38
نسبت دریافت فایل بر مقاله	130.69
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	196
تعداد مقالات رد شده	85
درصد عدم پذیرش	43
تعداد مقالات پذیرفته شده	49
درصد پذیرش	25
زمان پذیرش (روز)	151
تعداد پایگاه های نمایه شده	2
تعداد داوران	184

زبان فارسی، ادبیات و نظریه‌های ادبی	زبان فارسی، ادبیات و علوم دینی
زبان فارسی، ادبیات و علوم بلاغی	زبان فارسی، ادبیات و حقوق
زبان فارسی، ادبیات و روانشناسی	زبان فارسی، ادبیات و روایت‌شناسی
زبان فارسی، ادبیات و نشانه‌شناسی	زبان فارسی، ادبیات و تاریخ
زبان فارسی، ادبیات و زبان شناسی	زبان فارسی، ادبیات و فلسفه
زبان فارسی، ادبیات و علوم اجتماعی	زبان فارسی، ادبیات و معماری و هنر
زبان فارسی، ادبیات و علوم سیاسی

توالی انتشار: دوفصلنامه	نوع دسترسی: رایگان
زبان نشریه: فارسی (چکیده انگلیسی)	نوع انتشار: الکترونیکی
نوع داوری: بسته	میانگین زمان داوری: 2 ماه
هزینه انتشار: دارد (توضیحات بیشتر راهنمای نویسندگان)

دوره 2 (1402)

دوره 1 (1401)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان