پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی

بررسی خویشکاری اسطوره «گاو»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی مدرس دانشگاه فرهنگیان

چکیده

اسطوره گونه‌ای جهان‌شناسی باستانی است که برپایه شناخت و اندیشه بشر است که می‌خواهد خود و جهان را بشناسد. اسطوره‌های هر ملتی نشانگر ارزش‌ها و هنجارها و برداشت‌هایی هستند که در گذر زمان دچار تطور و دگرگونی می‌شوند؛ اما زوال نمی‌یابند. با نگاهی به پرسوناژهای اسطوره‌ای و نگاره‌های اساطیری حضور اساطیر انسانی-حیوانی و قداست حیوانات اسطوره‌ای مشهود است. یکی از موضوعات مشترک در میان اساطیر ملل، قداست‌بخشی به حیوانات از جمله «گاو» است. گاو به‌عنوان نخستین جانور اساطیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. «گاو» در اساطیر هند و اروپایی به-عنوان موجودی اسطوره‌ای با چهره و بار معنایی مثبت و منفی نمود یافته و از آن ردپایی در بسیاری از اساطیر ملل مشهود است. در این مقاله تحلیلی- توصیفی سعی بر این است که «گاو» به‌عنوان اسطوره در ملل ایران و یونان و دیگر سرزمین‌ها مورد بررسی قرار گیرد و زوایا و ابعاد وجودی آن از نظرگاه مفارقتی و مشابهتی مطرح شود. نتایج به دست آمده نشان می-دهد این حیوان، چه با دید اسطوره اصلی و چه به‌عنوان حیوان مکمل اسطوره، از دو صفت زنانگی/ مادرانگی با صفت زایش و باروری و صفت اقتدار و قدرت برخوردار است. با توجه به نتایج این مساله مشهود است که شباهتی مابین برمایه در اسطوره افریدون ایرانی با دیگر داستان‌های اسطوره‌ای سرزمین‌های دیگر از جمله یونان مشاهده می شود و این داستان در جای خود، از نگر قداست و مادرانگی قابل تامل و بررسی است. چهار خویشکاری مادرانگی، قداست، اقتدار و سباعت در این اسطوره مشترک با دیگر ملل مشهود است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining self-care of the cow myth

نویسندگان [English]

  • soolmaz mozaffari 1
  • keyvan zarei 2

1 Persian language and literature lecturer at Farhangian University of Shiraz

2 PhD student in Persian language and literature Lecturer at Farhangian University

چکیده [English]

Myth is a type of ancient cosmology that is based on the knowledge and thought of humans who want to know themselves and the world. Myths of every nation show the values, norms and perceptions that evolve and change over time. But they do not deteriorate. Looking at the mythological characters and mythological paintings, the presence of human-animal mythology and the sanctity of mythical animals is evident. One of the common themes among the myths of nations is the sanctification of animals, including "cows". In this analytical-descriptive article, an attempt is made to examine "cow" as a myth in the nations of Iran, Greece, and other lands, and to present its existential angles and dimensions from the point of view of contrasts and similarities. The obtained results show that this animal, both from the point of view of the main myth and as a supplementary animal of the myth, has two attributes of femininity/maternity with the attribute of birth and fertility and the attribute of authority and power. According to the results of this problem, it is evident that there is a similarity between the theme in the Iranian legend of Afridon with other mythological stories of other lands, including Greece, and this story can be considered and investigated in its place from the point of view of holiness and motherhood. Is. The four virtues of motherhood, sanctity, authority and virtue are evident in this common myth with other nations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The myth of the cow
  • comparative mythology
  • mythological self-care
  • mythological beasts

Introduction:

Myth is a type of ancient cosmology that is based on the knowledge and thought of humans who want to know themselves and the world. Myths of every nation show the values, norms and perceptions that evolve and change over time. But they do not deteriorate. Looking at mythological images and paintings, the presence of human-animal myths and the sanctity of mythical animals is evident. One of the common themes among the myths of nations is the sanctification of animals, including "cows". As the first mythological animal, the cow is of special importance. "Cow" has appeared in Indo-European mythology as a mythical creature with a face and a positive and negative meaning, traces of it are evident in many mythologies of nations.

Methodology:

Descriptive-analytical method and descriptive method were used in writing this research. While studying the materials about the position of the cow among the myths and its secret concepts, the materials were obtained, classified, after receiving the findings and general conclusions about them, the materials were written and reviewed. This research is based on the previous researches of the existing works, to show the self-care of the cow myth as a mega-myth.

Discussion and Results:

In the mythology of nations, goddesses and gods have appeared in the form of a cow or an animal as a complement to the human myth, and they have appeared with negative and positive reflections. Looking at mythological images and mythological paintings, the presence of human-animal myths and the sanctity of mythical animals is evident. One of the common themes among the myths of nations is the sanctification of animals, including "cows". As the first mythological animal, the cow is of special importance. Due to the important self-service that it has had in the continuation of human life since the beginning of creation, the cow has been valued and sacred in ancient beliefs, ideas and rituals, especially among the Indo-European people. The study of Iranian and non-Iranian myths shows that this myth can be analyzed from different aspects. The presence of Ayok-dad cow, Goshurun, heavenly cow in Gil-Gamesh, earth cow in Aqeed, cow killed by Mehr's hand in Mehr-Ayin, creation cow, Bermaye, etc., shows the strong and decisive belief of the past in the self-reliance of the cow myth. Religious and non-religious teachings show that in the vision and belief of primitive people, dependence on the myth of the cow can be seen until now.

According to the conducted researches, the obtained results show that this animal, both from the point of view of the main myth and as a complementary animal to the myth, has two attributes of femininity/maternity with the attribute of birth and fertility and the attribute of authority and power. has The four virtues of motherhood/animality, sanctity, authority and ferocity are evident in this common myth with other nations. By rooting and understanding the background, the main secret of the myth of the cow can be found in the life of the first human who was engaged in animal husbandry and agriculture.

key words:

The myth of the cow, comparative mythology, mythological self-care, mythological beasts

 

  1. منابع

    کتاب­

    • آموزگار، ژاله (1389). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سمت.
    • اصفهانی، حمزه‌بن حسن (1340). تاریخ پیامبران و شاهان. برلین: مطبعه کاویانی.
    • الیاده، میرچا (1376). رساله در تاریخ ادیان؛ ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
    • الیاده، میرچا (1375). اسطوره، رویا، رمز؛ ترجمۀ رؤیا منجم. تهران: فکر روز.
    • بهار، مهرداد (1362). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: توس.
    • بهار، مهرداد (1387). از اسطوره تا تاریخ. تهران: نشر چشمه.
    • بهنام، امیر (1390). الهه­ها و ایزدان. تهران: پاسارگاد.
    • بیرونی، ابوریحان (1923). آثار الباقیه عن القرون الخالیه؛ تحقیق ادوارد زاخائو. لیپزیگ.
    • پاریندر، جئوفری (1374). اساطیر آفریقا؛ ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
    • پین سنت، جان (1380). اساطیر یونان؛ ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
    • توب، کارل (1375). اسطوره­های آزتکی و مایایی؛ ترجمۀ عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
    • خاقانی، افضل‌الدین بدیل (1378). دیوان اشعار؛ مقابله و تصحیح ضیاءالدین سجادی. تهران: انتشارات زوار.
    • خیام، عمربن ابراهیم (1379). رباعیات؛ گردآورنده و مقدمه حسین دانش، ترجمه و توضیح توفیق سبحانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    • دادگی، فرنبغ (1369). بندهش؛ ترجمۀ مهرداد بهار. تهران: توس.
    • دمیری، محمد بن موسی (1364). حیاه الحیوان الکبری. قاهره.
    • دوست­خواه، جلیل (1385). اوستا، جلد اول و دوم. تهران: مروارید.
    • دهلوی، میرزا عبدالقادر بیدل (1342). کلیات اشعار؛ ج1 (غزلیات). کابل: دپوهنی وزارت دارالتالیف و ریاست.
    • رضی، هاشم (1371). آیین مهر، میتراییسم. تهران: انتشارات بهجت.
    • ریگ ودا؛ گزیده سرودها (1348)؛ ترجمۀ جلالی نائینی. تهران: تابان.
    • روتون. ک.ک (1376). اسطوره؛ ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل­پور. تهران: مرکز.
    • زادسپرم؛ گزیده­های زادسپرم (1366). ترجمۀ محمدتقی راشدمحصل. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    • زرین­کوب، عبدالحسین (1367). بحر در کوزه. تهران: انتشارات علمی.
    • زمانی، کریم (1398). شرح جامع مثنوی معنوی، ج دوم. تهران: اطلاعات.
    • ساعدی، غلامحسین (1399). عزاداران بیل. تهران: نگاه.
    • ستاری، جلال (1380). پژوهشی در اسطوره گیل­گمش و افسانه اسکندر. تهران: نشر مرکز.
    • سرخوش کرتیس، وستا (1381). اسطوره­های ایرانی؛ ترجمۀ عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
    • شوالیه، ژان و گربران، آلن (1377). فرهنگ نمادها؛ ترجمۀ سودابه فضائلی. تهران: جیحون.
    • عرب­گلپایگانی، عصمت (1388). اساطیر ایران باستان. تهران: هیرمند.
    • عفیفی، رحیم (1374). اساطیر و فرهنگی ایران در نوشته­های پهلوی. تهران: انتشارات توس.
    • فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه؛ بر اساس چاپ مسکو. تهران: کتاب آبان.
    • کریستی، آنتونی (1384). اساطیر چین؛ ترجمۀ محمدحسین باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
    • کزازی، میرجلال­الدین (1386). نامه باستان، جلد 1. تهران: سمت.
    • کزازی، میرجلال­الدین (1387). نامه باستان، جلد 3. تهران: سمت.
    • کوپر، جی.سی (1379). فرهنگ صور نمادهای سنتی؛ ترجمۀ ملیحه کرباسیان. تهران: فرشاد.
    • گریمال، پیر (1367). فرهنگ اساطیر یونان و رم؛ ترجمۀ احمد بهمنش. تهران: امیر کبیر.
    • گرین، میراندا جین (1376). اسطوره­های سلتی؛ ترجمۀ عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
    • لنسلین گرین، راجر (1370). اساطیر یونان از آغاز آفرینش تا عروج هراکلس؛ ترجمۀ عباس آقاجانی، تهران: سروش.
    • لومل، هـ (1384). پژوهشی دیگر درباره گاو دوسر آسمانی، ایران­شناخت؛ ترجمۀ جلیل دوستخواه. تهران: نشر آگه.
    • لوی استراوس، کلود (1380). اسطوره و تفکر مدرن؛ ترجمۀ فاضل لاریجانی و علی جهان‌پولاد. تهران: نشر فرزان.
    • نظامی، جمال­الدین ابومحمد (1313). خسرو و شیرین. تهران: مطبعه ارمغان.
    • وارنر، رکس (1386). دانش­نامه اساطیر جهان؛ ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل­پور. تهران: اسطوره
    • هینلز، جان راسل (1384) شناخت اساطیر ایران؛ ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. بابل: چشمه و آویشن.
    • یاحقی، محمدجعفر (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی و انتشارات سروش.

    مقالات

    • پاریاد، اختر (1394). «نقد و بررسی تطبیقی کارکرد نمادین شیر و گاو»، نشریه زبان و ادب فارسی (نشریۀ سابق دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تبریز)، سال شصت‌وهشتم، شمارۀ مسلسل 232: صص 31-47.
    • تسلیمی، علی؛ علیرضا نکویی و اختیار بخشی (1384). «نگاهی اسطوره­شناختی به داسـتان ضـحاک و فریـدون بـر مبنـای تحلیل عناصر ساختاری آن»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی فردوسی مشهد، س38، ش15: صص 157-176.
    • رویانی، وحید و منصور حاتمی­نژاد (1394). «سیاوش و اسطورۀ بازگشت جاودانه»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، س 11، ش40: صص 239-261.
    • شهرویی، سعید (1396). «ریشه­شناسی ستیز میان پیل و گوسپند در مثلی از گلستان»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی (پژوهش زبان و ادبیات فارسی)، ش 44: صص 81-102.
    • قائمی، فرزاد (1391). «اسطوره نبرد مهر و گاو نخستین و ارتباط آن با ابزار نمادین گرز گاوسر»، فصلنامۀ ادب پژوهی، شمارۀ بیست‌و‌یکم: صص 89-110.
    • قربانی­زرین، باقر (1392). «نگرش اسطوره­ای به گاو در ادبیات کهن عربی»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، سال نهم، شمارۀ 32.
    • محمدی­بدر، نرگس و یحیا نورالدینی­اقدم (1394). «کهن­الگوی پرورش شخصیت اساطیری توسط حیوانات و موجودات اسطوره­ای» (در حماسه­ها و روایات ایرانی و غیر ایرانی)، پژوهش­نامه ادب حماسی، سال یازدهم، شمارۀ نوزدهم، بهار و تابستان: صص 179-196.
    • محمودی، محمدعلی (1388). «ردپای گاو، آیین­ها و باورهای کهن در شعر خاقانی»، پژوهش­نامه ادب غنایی، سال هفتم، شمارۀ دوازدهم، بهار و تابستان: صص 129-158.
    • مختاریان، بهار (1387). «گاو برمایه، گرز گاو سر و ماه پیشانی»، نامه فرهنگستان، شمارۀ 38: صص115- 135.

    منابع لاتین

    • Narayan Jha, Dwijendra, (2004), The Myth of the Holy Cow. Edition: 2,
    • Keith, A. (1956), The Religion and Philosophy of the Veda and Upanishads, Delhi.
    • Oldenberg, H. (1923), Die Religion des Veda, Stuttgart and Berlin.
    • Simrock, K. (1871), Die Edda die ältere und jüngre nebst den mythischen Erzählungen der Skalda,

    References

    • Persian books
    • Amouzgar, Jhaleh (1389) Mythological history of Iran, Tehran: Samt.
    • Esfahani, Hamzah ben Hassan (1340) History of Prophets and Kings. Berlin: Kaviani Press.
    • Eliade, Mircha (1376) treatise on the history of religions. Translated by Jalal Sattari, Tehran: Soroush.
    • Eliade, Mircha (1375) Myth, dream, code. Interpretation of the dream of an astrologer. Tehran: Thought of the day.
    • Bahar, Mehrdad (1362) research in Iranian mythology. Tehran: Tos.
    • Bahar, Mehrdad (1387) from myth to history. Tehran: Cheshme Publishing House.
    • Behnam, Amir (1390) Goddesses and Gods, Tehran: Pasargad.
    • Biruni, Aburihan (1923)Asar al-Baqiyyeh fi Qoroun al-Khaliye. Eduard Zakhao's research. Leipzig.
    • Parinder, Geoffrey (1374) African mythology. Translated by Bajlan Farrokhi. Tehran: Asatir.
    • Pinsent, John (1380) Greek mythology. Translated by Bajlan Farrokhi. Tehran: Asatir.
    • Tob, Karl (1375) Aztec and Mayan myths. Translated by Abbas Mokhbar. Tehran: Nahr-e-Karzan.
    • Khaghani, Afzaluddin Badil (1378) Divan of Poems. Confrontation and correction of Ziaaddin Sajjadi. Tehran: Zovar Publications.
    • Khayyam, Omar Ebn Ibrahim (1379) Quatrains. Compiler and introduction by Hossein Danesh, translated and explained by Towfiq Sobhani. Tehran: Association of Cultural Artifacts and Honors.
    • Dadegi, Farnbagh (1369) Bondahesh. Translated by Mehrdad Bahar, Tehran: Tos.
    • Damyeri, Muhammad ben Musa (1364) Hayyat al-Haywan al-Kubari. Cairo.
    • Dost-khah, Jalil (1385) Avesta, 2 volumes, Tehran: Marwarid.
    • Dehlavi, Mirza Abdoul Qader Bidel (1342) Generalities of poems. C1 (Ghazilyat). Kabul: Department of the Ministry of Authorship and Leadership
    • Razi, Hashem (1371) Mehr religion, Mithraism. Tehran: Behjat Publications.
    • Rig Veda (selection of hymns) (1348) translated by Jalali Naini. Tehran: Taban.
    • Roton KK (1376) Myth. Translated by Abulqasem Esmailpour. Centeral Tehran.
    • Zadsparm ,Selections of Zadsparam (1366) translated by Mohammad Taghi Rashed Mohasel. Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.
    • Zarin Koob, Abdol Hossein (1367) Bahr dar koozeh. Tehran: Scientific Publications.
    • Zamani, Karim (2018) Comprehensive description of Masnavi Maanavi, second volume, Tehran: Information.
    • Saedi, Gholamhossein (2019) Azaadaran e Beyal. Tehran: Look.
    • Sattari, Jalal (2010) A research on the myth of Gilgamesh and the legend of Alexander. Tehran: Markaz.
    • Sarkhosh kurtis, Vesta (1381) Iranian Myths, translated by Abbas Mokhbar, Tehran: Markaz.
    • Shevalie, Jean and Gerberan, Alan (1377) The Culture of Symbols. Translated by Soudabe Fazaeli. Tehran: Jihoon.
    • Arab-Golpaygani, Esmat (1388) Mythology of Ancient Iran, Tehran: Hirmand.
    • Afifi, Rahim (1374) Iranian mythology and culture in Pahlavi writings. Tehran: Tous Publications.
    • Ferdowsi, Abulqasem (1386) Shahnameh. Based on the Moscow edition. Tehran: Ketaab Aban.
    • Christie, Anthony (2004) Chinese mythology. Translated by Mohammad Hossein Bajlan Farrokhi. Tehran: Asatir.
    • Kazzazi, Mirjalaluddin (1386) Nameh ye Bastan, Volume 1, Tehran: Samt.
    • Kezzazi, Mirjalaluddin (1387) Nameh ye Bastan, Volume 3, Tehran: Samt.
    • Cooper, J.C. (1379) Culture of Traditional Symbols. Translated by Malihe Karbasian. Tehran: Farshad.
    • Grimal, Pierre (1367) Culture of Greek and Roman mythology. Translated by Ahmad Behmanesh. Tehran: Amir Kabir.
    • Green, Miranda Jane (1376) Celtic myths. Translated by Abbas Mokhbar. Tehran: Markaz.
    • Lenclin Green, Roger (1370) Greek mythology from the beginning of creation to the rise of Heracles, translated by Abbas Aghajani, Tehran: Soroush.
    • Lumel, H. (2004) another research about celestial oats. Knowing Iran Translated by Jalil Dostkhah. Tehran: Agah.
    • Levi Strauss, Claude (1380) Myth and modern thought. Translated by Fazel Larijani and Ali Jahan Poolad. Tehran: Farzan Publishing.
    • Nezaami, Jamal ad din Abu Mohammad (1313) Khosrow and Shirin. Tehran: Armaghan Press.
    • Warner, Rex (1386) Encyclopedia of World Mythology. Translated by Abulqaasem Esmailpour. Tehran: Myth
    • Hinls, John Russell (1384) Understanding Iranian mythology. Translated by Jaale Amoozgar and Ahmad Tafazoli. Babylon: spring and thyme.
    • Yahaghi, Mohammad Jaafar (1369) The Culture of Mythology and Fictional Allusions in Persian Literature. Tehran: Institute of Cultural Studies and Research and Soroush Publications.

     

    • b) Articles
    • Paryad, Akhtar (2014). "Criticism and Comparative Study of the Symbolic Function of the Lion and Cow", Persian Language and Literature Journal (former journal of Tabriz University Faculty of Literature(, 68th year, serial number 232, pp. 31-47.
    • Taslimi, Ali, Alireza Nekoui and Ekhtiyar Bakshi (2004). "A mythological view of the story of Zahhak and Fereydoun based on the analysis of its structural elements". Journal of Ferdowsi Faculty of Literature and Humanities, Mashhad. Q. 38. Q. 15. pp. 176-157.
    • Rooyani, Vahid and Mansour Hatami-Nejad (2014). "Siyavash and the Myth of Eternal Return", Quarterly Journal of Mystical and Mythological Literature, Q. 11, No. 40, pp. 261-239.
    • Shahrooi, Saeed (2016). "The etymology of the conflict between the pile and the sheep in a parable from Golestan". Scientific-research quarterly (Persian language and literature research). Vol. 44, pp. 81-102.
    • Ghaemi, Farzad (1391). "The myth of the battle between the seal and the first cow and its connection with the symbolic tool of Gavsar's mace", Literary Research Quarterly, number 21, pp. 89-110.
    • Ghorbaani-Zarin, Bagher (1392). "Mythological attitude towards the cow in ancient Arabic literature". Quarterly journal of mystical and mythological-cognitive literature. Year 9, number 32.
    • Mohammadi-Badr, Narges and Yahya Nuraldini-Aghdam (2014). "The archetype of the development of mythological characters by animals and mythical creatures" (in Iranian and non-Iranian epics and narratives). Research journal of epic literature, year 11, number 19. spring and summer. pp. 179-196.
    • Mahmoudi, Mohammad Ali (1388). "Cow footprints, ancient rituals and beliefs in Khaqani poetry". Research journal of lyrical literature. Year 7, Number 12, Spring and Summer, pp. 158-129.
    • Mokhtariyan, Bahar (2007). "Barmaye cow, cow head mace and forehead moon", Farhangestan Journal, No. 38, pp. 115-135.

     

    1. C) Latin sources
    • Narayan Jha, Dwijendra, (2004), The Myth of the Holy Cow. Edition: 2,
    • Keith, A. (1956), The Religion and Philosophy of the Veda and Upanishads, Delhi.
    • Oldenberg, H. (1923), Die Religion des Veda, Stuttgart and Berlin.
    • Simrock, K. (1871), Die Edda die ältere und jüngre nebst den mythischen Erzählungen der Skalda,
پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی
دوره 1، شماره 2
دو فصلنامه (شماره پاییز و زمستان 1401)
مهر 1401
صفحه 201-234
  • تاریخ دریافت: 30 فروردین 1402
  • تاریخ بازنگری: 15 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 16 شهریور 1402