پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی

مفهوم‌سازی «مرگ تعلیقی» در داستان‌های کودک: بر اساس طرحواره‌های کاربردشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه ادبیات کودک و نوجوان، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

طرحواره‌های کاربردشناختی یکی از مباحث زبان‌شناسیِ شناختی است و به‌کارگیری این رویکرد برای مطالعۀ مرگ‌اندیشی در ادبیات کودک، به‌مثابۀ پلی میان علوم ادبیات، زبان‌شناسی شناختی، و فلسفه برای کودکان است. طرحواره‌های کاربردشناختی، وابسته به بافتِ موقعیتی و کاربردی فراخوانده می‌شوند. واژه‌ای واحد می‌تواند تحت طرحواره‌های کاربردشناختی گوناگون، موجد مفاهیم متفاوتی باشد. هدف پژوهش حاضر رده‌بندی بازنمایی‌های مرگ تعلیقی بر اساس طرحواره‌های کاربردشناختی‌ است. در ادبیات کودک عموما مردن به‌عنوان پدیده‌ای بازگشت‌پذیر بازنمایی می‌شود؛ ازهمین‌رو، این موتیف به‌عنوان موضوع پژوهش اختیار شده است. جامعۀ آماری پژوهش حاضر داستان‌های واجد درون‌مایۀ مرگ بازگشت‌پذیر (مرگ تعلیقی) در گروه سنی «الف»، «ب» » و «ج» است. هر یک از این داستان‌ها به‌مثابۀ کارگفتی عینی برای فراخوانی و تشکیل طرحوارۀ مرگ است. پژوهش پیش‌ِرو در پی پاسخ‌گویی به چگونگی کارکرد بافت موقعیتیِ داستان در تشکیل و فراخوانی طرحوارۀ مرگِ تعلیقی است. این پژوهش پنج طرحوارۀ کاربردشناختی را به‌عنوان پایۀ مفهومیِ مرگ تعلیقی معرفی می‌کند: رستاخیز با نیرومحرکۀ بیرونی، رستاخیز با نیرومحرکۀ درونی، پیکرگردانی با مبدل بیرونی، پیکرگردانی با مبدل درونی و مسخ‌پنداری. ازآنجا که مفاهیمی مانند «مردن» ماهیتا انتزاعی، فلسفی و برانگیزندۀ عواطف منفی هستند؛ شیوۀ انتقال این مفاهیم به کودک همواره مورد مناقشه بوده است. این پژوهش با روش تحلیلی‌توصیفی نشان می‌دهد داستان‌های کودک با به‌کارگیری انواع طرحواره‌های مرگ بازگشت‌پذیر، ترس‌آوریِ بازنمایی «مرگ» را تعدیل می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conceptualization of "Suspended Death" in Children's Stories: Based on Cognitive Pragmatic Schemas

نویسنده [English]

  • Amir Hossein Zanjanbar

Children ̓s and Young Adults ̓ Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Cognitive pragmatic schemas are one of the topics in cognitive linguistics, and applying this approach to the study of death in children's literature serves as a bridge between the fields of literature, cognitive linguistics, and philosophy for children. A single word can have different meanings under various cognitive pragmatic schemas. Cognitive pragmatic schemas are dependent on situational and functional contexts. This research aims to categorize the representations of suspended death based on cognitive pragmatic schemas. In children's literature, death is often portrayed as a reversible phenomenon; therefore, this motif has been chosen as the research subject. The statistical sample of the current research is the stories for age groups "A," "B," and "C," works that featured the assumption of its reversibility in their content. Each of these stories is like an practs to call and form the scheme of death. The current research aims to answer how situational speech acts in children's stories modify the frightening representation of death in forming and invocating the schema of suspended death. This article introduces five situational speech acts for the schema of suspended death: resurrection with external stimulus, resurrection with internal stimulus, transformation with external catalyst, transformation with internal catalyst, and delusion. Since concepts like "death" are abstract, philosophical, and emotionally provocative in nature, the way these concepts are conveyed to children has always been a subject of debate. This research, employs a descriptive-analytical method, demonstrates that children's stories modify the frightening representation of "death" by using various cognitive schemas of reversible death.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children'
  • s Story
  • Cognitive Linguistics
  • Schema
  • Thanatology
  • Rebirth

  • منابع

    کتاب‌ها

    • آیزنک، مایکل. و کین، مارک. (2015). روان‌شناسی شناختی، زبان، تفکر، هیجان‌ها و هوشیاری، ترجمۀ حسین زارع (1397)، ویرایش هفتم. تهران: ارجمند.
    • اتکینسون، ریتا؛ ریچارد اتیکنسون؛ ادوارد اسمیت؛ داریل بم؛ سوزان هکسما (1953). زمینۀ روان‌شناسی هیلگارد، ترجمۀ محمدنقی براهنی و همکاران (1385)، تهران: رشد.
    • ارلبروخ، ولف (2007). اردک، مرگ و گل لاله، ترجمۀ مهسا محمدحسینی (1397)، تهران: شهرتاش.
    • امینی، نسرین‌نوش (1398). من مترسک نیستم، با تصویرگری سحر حق‌گو، تهران: علمی و فرهنگی.
    • انواری، سحر (1387). لولوی قشنگ من، با تصویرگری افرا نوبهار، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
    • چو، چِ­اون (1395). مردی که حشره شد، تصویرگر: تامار هوخشتاتر، ترجمۀ حسین شیخ‌رضایی، تهران: فاطمی.
    • دهریزی، محمد (1399). داستان گل حسرتی، تهران: کانون پرورش فکری و کودکان.
    • راهنما، سیدجواد (1397). خرسی که چپق می­کشید، تهران: هوپا.
    • ساعدی، غلامحسین (1349). عزاداران بیَل، تهران: نیل.
    • شارر، کاترین (2015). مرگ بالای درخت سیب، ترجمۀ پروانه عروج‌نیا (1396)، تهران: طوطی.
    • شریفیان، فرزاد (2017)، زبان‌شناسی فرهنگی: مفهوم‌سازی‌های فرهنگی و زبان، ترجمۀ طاهره احمدی‌پور، پریا رزم‎دیده و حامد مولایی (1398)، رفسنجان: دانشگاه ولی‌عصر.
    • کمپانی زارع، مهدی (1390). مرگ‌اندیشی از گیل‌گمش تا کامو، تهران: نگاه معاصر.
    • لوپر، استیون (2014). دانشنامۀ فلسفه استنفورد: مرگ، ترجمۀ مریم خدادادی (1396)، تهران: ققنوس.
    • کوئر، الینور (1370). ساداکو و هزار درنای کاغذی، با تصویرگری رونالد هیلمر، ترجمۀ مریم پیشگاه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
    • کوچک‌منش، لیلا (1395). «مرگ در فلسفه موریس بلانشو» در ادبیات و مرگ، تهران: گام نو.
    • مک‌کواری، جان (1968). مارتین هایدگر، ترجمۀ محمدسعید حنایی کاشانی (1376)، تهران: گروس.
    • موزونی، رضا (1389). یخی که عاشق خورشید شد، با تصویرگری میثم موسوی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
    • هنرکار، لیلا (1394). خط سیاه تنها، با تصویرگری زهرا کیقبادی، تهران: علمی‌وفرهنگی.
    • هوک، ساموئل هنری (1963). اساطیر خاورمیانه، ترجمۀ علی‌اصغر بهرامی و فرنگیس مزداپور (1381)، تهران: روشنگران.

    مقالات

    • آریان، حسین؛ و تلخابی، مهری (1399). «تحلیل مفهوم مرگ در شعر فروغ فرخزاد بر اساس نظریه استعاره شناختی»، مطالعات زبانی و بلاغی، د11، ش22، صص 7-36.
    • بوذری، علی؛ عبداللهی، احسان؛ و فغفوری، فائزه (1401). «بازنمایی مرگ و سوگواری در کتاب‌های تصویری برای کودکان»، جلوه هنر، د14، ش2، صص 21-33.
    • خادمی، غلامرضا؛ ابوالحسنی چیمه، زهرا؛ و بهروز محمودی بختیاری (1400). «مفهوم‌سازی‌های فرهنگی مرگ درگویش بختیاری زز و ماهرو»، جستارهای زبانی، د12، ش6، 1-31.
    • زنجانبر، امیرحسین؛ زارع، حسین؛ و روشن، بلقیس (1400). «روان‌روایت‌شناسی طنز در داستان‌های کودک با رویکردی طرح‌واره‌ای»، تفکر و کودک، د12، ش1، 77-101.
    • صدیقی، مصطفی (1392). «کودک، داستان کودک و مواجهه با مفهوم مرگ، تحلیل داستان ساداکو و هزار درنای کاغذی بر پایۀ نظریۀ کوبلرراس»، تفکر و کودک، د4، ش2، صص 53-73.
    • قوچانی، بیتا؛ و جولایی، کامیار (1397). «ابزارهای زبانی مفهوم‌سازی مرگ در پیکره‌ای از زبان فارسی: رویکردی شناختی و فرهنگی»، زبان و زبان‌شناسی، د14، ش28، صص 97-119.

    References

    • Amini, Nasrin Noush (2019). I′m not a Scarecrow. (Sahar, Haghgou; Illus). Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company. [in Persian].
    • Anthony, S. (1940). The Child′s Discovery of Death, Uk: Routledge & Kegan Paul.
    • Anvari, Sahar (2008). My Beautiful Monster. (Afra, Nowbahar; Illus). Tehran: Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults. [in Persian].
    • Arian, Hossein & Talkhabi, Mehri (2020). "Concptual analysis of death in Forough's poetry based on cognitive metaphore theory". Linguistic and Rhetorical Studies. 11(22). Pp 7-36. [in Persian].

    -          Atkinson, Rita L.; Atkinson, Richard C.; Smith, Edward E.; Bem, Daryl J.; Nolen-Hoeksema, Susan (2006). Hilgard's Introduction to Psychology. (Mohammad Naghi, Baraheni and et al; Trans). Tehran: Roshd. [in Persian].

    • Boozari, Ali; Abdollahi, Ehsan and Faghfouri, Faezeh (2022). Representation of Death and Mourning in Picture Books for Children (Case Study: Duck, Death and the Tulip and Death on the Apple Tree Books). Glory of Art. 14(2). Pp 21-33. [in Persian].
    • Coerr, Eleanor (1991). Sadaco and the Thousand Paper Cranes. (Ronald, Hilmer; Illus). (Maryam, Pishgah; Trans). Tehran: Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults. [in Persian].
    • Collodi, C. (2012). Pinocchio. Illus: Fulvio Testa. Trans: Geoffrey Brock.New York: NYRB.
    • Dehrizi, Mohammad (2020). The Story of the Longing Flowe Tehran: Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults. [in Persian].
    • Erlbruch, Wolf (2018). Duck, Death and the Tulip. (Mahsa, Mohammad Hosseini; Trans). Tehran: Shahrtash. [in Persian].
    • Evans, V. and Green, M. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
    • Michael.w & Mark.t. Keane (2018). Cognitive Psychology A Students Handbook. Ed:7th. (Hossein, Zar′e; Trans). Tehran: Arjmand. [in Persian].
    • Gholamreza Khademi & Zahra Abolhasani Chimeh (2022). "Cultural Conceptualizations of “Death” in Bakhtiari Dialect of Zazomahroo". Language Related Research. 12(6). Pp1- 31. [in Persian].
    • Ghoochani, Bita & Joolayi, Kamyar (2019). "The Linguistic tools for Conceptualization of “Death” in ‎Persian Language: A Cognitive-Cultural Approach". Language and linguistics. 14(28). Pp 97-119. [in Persian].
    • Gire, J. (2014). How death imitates life: cultural influences on conceptions of death and dying. Online Readings in Psychology and Culture. 6(2).
    • Honarkar, Leyla (2015). Black Line Only. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company. [in Persian].
    • Hooke, S. H. (2002). Middle Eastern Mythology. (Ali Asghar, Bahrami and Farangis, Mazdapour; Trans). Tehran: Rovshangaran. [in Persian].
    • Jo, Jae-eun. (2016). What happened to gregor and his Family. (Tamar, Hochistater ; Illus). (Hossein, Sheykhrezaee ; Trans). Tehran: tuti. [in Persian].
    • Kompani Zar′e, Mehdi (2011). Thinking of Death from Gil-Gamesh to Comus. Tehran: Negah-e Mo′aser. [in Persian].
    • Kouchakmanesh, Leyla (2016). "Death in the Philosophy of Maurice Blanchot" in Literature and Death. Tehran: Game nov. [in Persian].
    • Sa′edi, Gholam Hossin (1970). Azādārān-e Bayal. Tehran: Nil. [in Persian].
    • Kuczok, M. (2016). Metaphorical conceptualization of death and dying in American English and Polish: a corpus based comparative study.linguistica Silesiana.
    • Lakoff, G. & M. Johnson (1980). Metaphors We Live by. Chicago: University of Chicago Press.
    • Luper, Steven (2017). Stanford Encyclopedia of Philosophy: Death. (Maryam, Khodadadi; Trans). Tehran: Ghoghnous. [in Persian].
    • Lewis,S. (1998). The Last Battle. London: The Bodley Head.
    • Lu, Wei-lun. (2017). Cultural conceptualization of death in Taiwanese Budhist and Christian eulogistic idioms. In Sharifian. F. (ed). Advances in Cultural Linguistics. (49-64). Singapore: Springer Nature.
    • Macquarrie, John (1997). Martin Heidegger. (Mohammad Sa′id, Hanayi Kashani; Trans). Tehran: Garous. [in Persian].
    • Mey, J. L. (2010). Refrence and pragmeme. Journal of Pragmatics, 42(11), 2882-2888.
    • Movzouni, Reza (2010). The Ice that Fell in love with the Sun. (Meysam, Mousavi; Illus). Tehran: Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults. [in Persian].
    • Nyakoe, M. G., Matu, P. M., & Ongarora, D. O. (2012). Conceptualization of ‘Death is a Journey’ and ‘Death as Rest’ in EkeGusii Euphemism. Theory and Practice in Language Studies, 2(7), 1452-1457.
    • Rahnama,J (2016). The Pipe-Smoking Bear. (Tahereh, Zahmatkesh ; Illus). Tehran: Houpaa. [in Persian].
    • Schank, Roger C. and Robert P. Abelson (1977). "Scripts, Plans, Goals and Understanding: An Inquiry into Human Knowledge Structures". Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
    • Schärer, Kathrin (2017). Death on the Apple Tree. (Parvaneh, oroujniya; Trans). Tehran: Fatemi. [in Persian].
    • Sedighi, Mostafa (2014). "Children, Children’s Stories and Facing the Concept of Death: An Analysis of the Story “Sadako and the Thousand Paper Cranes” Based on Kubler-Ross Model". Thinking and Children. 4(2). Pp 53- 73. [in Persian].
    • Sharifian, Farzad (2019). Cultural Linguistics. (Tahereh, Ahmadipour; Parya, Razmdideh and Hamed, Movlayi; Trans). Rafsanjan: Vali′asr University. [in Persian].
    • Steiner, J. (1977). The Bear who Wanted to Stay a Bear. Illus: Jorg Muller. London: Hutchinson & Co.
    • Zanjanbar, Amir Hossein; Hossein Zar′e & Belghis Rovshan (2021). "Psychonarratology of Humor in Child Stories: A Schematic Approach". Thinking and Children. 12(1). Pp 75- 101. [in Persian].

     

پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی
دوره 2، شماره 1
دوفصلنامه ( شماره بهار و تابستان 1402)
فروردین 1402
صفحه 233-254
  • تاریخ دریافت: 26 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 26 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 01 مهر 1402