نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حجت الله پاپی ¹
• سعید زهره وند ²
• علی نوری ³

¹ دانشگاه لرستان، خرم آباد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی

² زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد ایران

³ گروه ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

ویتفوگل، جامعه شناس آلمانی، یکی ازنطریه پردازان برجسته در زمینۀ نظریۀ استبداد شرقی است. این نظریه از جمله رویکرد هایی است که ویژگی‌های پیچیدۀ جوامع شرقی و تفاوت‌های فرهنگی آن‌ها را آشکار می‌کند. منشأ الهی قائل شدن برای پادشاه، سرسپردگی و اطاعت تام از حاکم، وجود طبقات اجتماعی، فقدان مبارزۀ طبقاتی، ارعاب و خشونت، انزوا طلبی و ... از جمله مؤلفه های مهم این نظریه است که نگارندگان دراین مقاله با بهره گیری از روش تحلیل توصیفی و با رویکرد جامعه‌شناسی ادبی این مؤلفه ها را در مثنوی معنوی کاویده و آن ها را با تعدادی از داستان های این اثر سترگ عرفانی تطبیق داده و به این نتیجه رسیده اند که مثنوی، افزون بر آنچه آگاهانه و مستقیم درخصوص عرفان و اخلاق نشان می‌دهد، گفتمان‌های فرهنگی، اجتماعی و فکری دیگری را نیز بازمی‌نماید. بر این اساس می‌توان ادعا کرد الگوی ذهنی شاعر از روابط قدرت و نظام سلسله‌مراتبی حاکم بر آن قابل‌تشخیص است؛ به‌گونه‌ای که او نیز مانند مردم روزگار خویش گفتمان رایج زمانه خود را در مقوله قدرت و به ‌تبع آن سیاست پذیرفته و به همین دلیل تا حدودی به حاکمیت سیاسی و نظام سلسله‌مراتبی سلطنت، نوعی مشروعیت ظاهری بخشیده است.

کلیدواژه‌ها

• استبداد شرقی
• مولانا
• ویتفوگل
• قدرت
• فرهنگ

عنوان مقاله [English]

Reflection of Eastern tyranny in Masnavi

نویسندگان [English]

• HojjatAlah Papi ¹
• saeid zohrevand ²
• Ali Nouri ³

¹ Lorestan University, Khorramabad, Faculty of Literature and Human Sciences, Department of Persian Language and Literature

² Persian language and literature, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Khorramabad, Iran

³ Department of Persian Literature, Faculty of Humanities, Lorestan University, Khorramabad, Iran

چکیده [English]

Wittfugel, a German sociologist, is one of the leading theoreticians in the field of Eastern authoritarianism. This theory is one of the approaches that reveal the complex characteristics of eastern societies and their cultural differences. The divine origin of deference to the king, submission and total obedience to the ruler, the existence of social classes, the absence of class struggle, intimidation and violence, isolationism, etc. are among the important components of this theory that the authors in this article using the analysis method Descriptively and with the approach of literary sociology, they analyzed these components in Masnavi and compared them with a number of stories of this great mystical work and came to the conclusion that Masnavi, in addition to what it shows consciously and directly about mysticism and ethics. ‌Dodhed also reveals other cultural, social and intellectual discourses. Based on this, it can be claimed that the mental model of the poet can be identified from the power relations and the hierarchical system that governs it; In such a way that he, like the people of his time, accepted the common discourse of his time in the category of power and, accordingly, politics, and for this reason, to some extent, he gave a kind of apparent legitimacy to the political rule and the hierarchical system of the monarchy.

کلیدواژه‌ها [English]

• Eastern tyranny
• Rumi
• Wittfogel
• power
• culture