نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• اسماعیل محمدپور

دانشگاه گیلان

چکیده

نورمن هالند یکی از اثرگذارترین چهره‌های نقد روان‌کاوانه است که عقیده دارد، خواننده به‌منظور «کسب لذت» به سراغ متن می‌رود؛ زیرا امیال خود را به صورتی دیگر در آن می‌بیند. برای تحلیل حالات عرفانی، دانش روانکاوی به‌عنوان دانشی کاربردی و پیشرو، همواره نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است. بر همین مبنا می‌توان نتیجه گرفت که نقد روانکاوانه بر خوانش‌های عرفانی، یکی از نیازها و ضرورت‌های نقد ادبی در عصر حاضر است. با چنین نگاهی و با توجه به اهمیت موضوع، 10 مقالۀ علمی-پژوهشی که در آن‌ها پژوهشگران، خوانش‌هایی عرفانی از شعرهای پایداری شاعران معاصر ایران ارائه کرده بودند، انتخاب شدند. در گام بعدی به تحلیل این خوانش‌ها از منظر چهار رویکرد «تداعی آزاد»، «آشنایی‌زدایی»، «فعال‌سازی گسترش» و «دفاع و سازگاری» که از رویکردهای محوری «نقد تبادلی» در نظریۀ نورمن هالند هستند، پرداخته شد. نتایج حاصل نشان داد که اگر خواننده در مسیر خوانش از امکانات روانکاوی، به درستی استفاده کند می‌تواند در کشف معنای حقیقی متن توفیق بیشتری کسب کند؛ اما اگر نتواند این امکانات را به کنترل خود درآورد به اعوجاج خوانش منجر خواهد شد. به‌عنوان مثال مکانیسم دفاعی «آرمانی‌ساختن»، باعث خوانش اغراق‌آمیز متن و ندیدن یا ناچیزشمردن نقاط ضعف آن می‌شود؛ یا فعال‌سازی گسترش در فرایند خوانش متن، اگر به کنترل خوانشگر درنیاید سبب می‌شود تا مسیر تأویل تغییر و در نتیجه خواننده، بدون درنگ در لایه‌های زیرین معنا، تنها شکاف‌های لایۀ سطحی معنا را پر ‌کند؛ اما در صورتی‌که خوانندگان از رویکرد «غریبه‌گردانی» به‌طور آگاهانه در فرایند خوانش بهره بگیرند، بر ارزش، اثرگذاری و جذابیت خوانش افزوده خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• شعر پایداری
• شعر عرفانی
• نقد پاسخ خواننده
• نقد تبادلی
• نورمن هالند

عنوان مقاله [English]

Psychological analysis of mystical readings of the poetry of stability Based on Norman Holland's "exchange criticism" theory

نویسنده [English]

• ismaeil mohamadpour

university of guilan

چکیده [English]

According to Norman Holland, the reader goes to the text in order to "get pleasure"; Because he sees his desires in it in a different way. For the analysis of mystical states, the knowledge of psychoanalysis as a practical and progressive knowledge has always played a decisive role. Based on this, we can conclude that psychoanalytic criticism of mystical readings is one of the needs and necessities of literary criticism in the present era. With such a view and considering the importance of the subject, 10 scientific-research articles in which the researchers had presented mystical readings of the sustainability poems of contemporary Iranian poets were selected and analyzed. The results showed that if the reader uses the psychoanalysis facilities correctly during the reading, he can gain more success in discovering the true meaning of the text; But if he cannot control these facilities, it will lead to reading distortion. For example, the defense mechanism of "idealization" causes exaggerated reading of the text and not seeing or underestimating its weak points; or the activation of expansion in the process of reading the text, if it is not under the control of the reader, it causes the path of interpretation to change and as a result, the reader, without delay in the lower layers of meaning, fills only the gaps of the surface layer of meaning; However, if the readers use the "foreigner" approach consciously in the reading process, the value, effectiveness and attractiveness of the reading will be increased.

کلیدواژه‌ها [English]

• Persistence poetry
• mystical poetry
• reader response criticism
• exchange criticism
• Norman Holland