توصیف به عنوان تمهیدی سینمایی در رمان جای خالی سلوچ محمود دولت-آبادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان وادبیات فارسی،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران

2 دانشکده علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی- ایران

چکیده

توصیف به عنوان عنصری اساسی در فضاسازی، بیان جزئیات، تصویر‌سازی و واقع‌نمایی در داستان نقش اساسی ایفا می‌کند. از آنجا که توصیف این ظرفیت را دارد که در خلق تصاویر پویا و نمایش شخصیت، مکان، زمان و نیز پیشبرد داستان، فضایی فراتر از داستان ایجاد کند و جنبة نمایشی یک اثر داستانی را افزایش دهد، می‌تواند عنصری نمایشی‌ساز تلقی شود و از این طریق ظرفیت نمایشی یک اثر مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. از این رو در این پژوهش، رمان «جای خالی سلوچ» دولت‌آبادی که رمانی واقع‌گرا و پر از توصیفات دقیق است؛ مورد بررسی قرار گرفته است تا مطابقت توصیف‌های این داستان با نماهایی که در سینما به کار می‌رود و جنبه‌های نمایشی آن که می‌تواند در اقتباسی سینمایی مورد استفاده قرار گیرد، روشن شود. شیوة پژوهش کتابخانه‌ای و اسنادی است که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. نتایج این پژوهش روشن می‌کند، عنصر توصیف واقع‌گرا در این رمان به‌درستی می‌تواند به نماهای سینمایی تبدیل شود و تدوین که شیوه‌ای کاملاً سینمایی است در نماهایی که به وسیلة توصیف در متن داستان ایجاد شده نمود یابد و این اثر داستانی از ظرفیت نمایشی برخوردار شده و امکان اقتباس سینمایی از آن را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Description as a cinematic preparation in Mahmoud Dowlatabadi's novel The Seluch's vacancy

نویسندگان [English]

  • farhad doroudgarian 1
  • Mehdi Abdi 2

1 PAYAM-E-NOOR UNIVERSITY -Persian Language and Literature Group

2 Faculty of Humanities, Department of Persian Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University, Iran

چکیده [English]

Description plays a fundamental role as a basic element in creating space, expressing details, illustrating and making the story real. Since description has the capacity to create dynamic images and show character, place, time, as well as advance the story to create a space beyond the story and increase the dramatic aspect of a fictional work. In this way, the dramatic capacity of a work can be examined and evaluated. Therefore, in this research, the novel " The Seluch's vacancy " by Dowlatabadi, which is a realistic novel full of detailed descriptions, has been examined in order to match the descriptions of this story with the shots that are used in the cinema, its dramatics aspects turn out that it can be used in a movie adaptation. The method of research is library and documents, which has been done by descriptive-analytical method. The results of this research make it clear that the element of realistic description in this novel can be well transformed into cinematic shots and the Editing, which is a completely cinematic method, can be seen in the shots created by the description in the text of the story, and this fictional work has a dramatical capacity and provides the possibility of its cinematic adaptation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Description
  • adaptation
  • cinema
  • the Seluch's vacancy
  • Mahmoud Dowlatabadi
منابع
ارمیان، جمشید (1353). «گفتگویی با رابرت بولت». تهران: مجلة سینما، ش 9 (خردادو تیر).
استیونسن، رالف و ژرژ، دبری (1399). هنر سینما؛ ترجمة پرویز دوائی، چ 7، تهران: امیرکبیر.
بازن، آندره (1382). سینماچیست؟؛ ترجمة محمد شهبا. چ 2، تهران: هرمس.
بورنوف، رولان و اوئله، رئال ( 1378 ). جهان رمان؛ ترجمة نازیلا خلخالی. تهران: مرکز.
بی­ور، فرانک (1398). فرهنگ اصطلاحات سینمایی؛ ترجمة مسعود مدنی، چ 3، تهران: تابان خرد.
پازولینی، پائولو (1387). مجموعه مقالات با عنوان ساخت­گرایی و نشانه­شناسی سینما؛ به‌کوشش بیل نیکولز؛ ترجمة علاءالدین طباطبایی. تهران: هرمس.
پورشبانان، علیرضا (1395). سینمای اقتباسی و ادبیات کلاسیک فارسی، تهران: سورة مهر.
تقی­زاده، صفدر (1386). «توصیف در داستان­نویسی»، دوماهنامة رودکی، ش 19، صص 34-38.
جانتی، لوییس (1381). شناخت سینما؛ ترجمة ایرج کریمی، چ 1. تهران: روزنگار.
جمشیدی، فاطمه و میمندی، وصال (1391). «نقدی بر رمان اللص و الکلاب اثر نجیب محفوظ از منظر فن توصیف»، دوفصلنامة نقد ادبی معاصر عربی، س 2، ش 3، صص 1-38.
خیری، محمد (1395). اق‍ت‍ب‍اس‌ ب‍رای‌ ف‍ی‍ل‍م‍ن‍ام‍ه‌: پ‍ژوه‍ش‍ی‌ در زم‍ی‍ن‍ه‌ اق‍ت‍ب‍اس‌ از آث‍ار ادب‍ی‌ ب‍رای‌ ن‍گ‍ارش‌ ف‍ی‍ل‍م‍ن‍ام‍ه، چ 4. تهران: سروش.
دادلی اندرو، جیمز (1381). بنیان اقتباس؛ ترجمة ابوالفضل حری، فصلنامۀ فارابی، ش 46، صص 119ـ128.
دمیتریک، ادوارد (1394). دربارة تدوین فیلم : مقدمه­ای بر هنر ساخت فیلم؛ ترجمة آزادة دهقانی، چ 2، تهران: ساقی.
دوائی، پرویز (1369). فرهنگ واژه­های سینمایی، چ 3، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دهخدا، علی اکبر (1373). لغت­نامة دهخدا. تهران: روزنه.
سلیمی کوچی، ابراهیم و سکوت، فاطمه (1392). «اقتباس بینامتنی در مهمان مامان نمونه­ای از نگاه حداکثری به اقتباس سینمایی»، ادبیات تطبیقی، ش 7، صص 155ـ171.
سیگر، لیندا (1380). فیلمنامة اقتباسی؛ ترجمة عباس اکبری، تهران: نقش و نگار.
شکری­زاده، سمیه (1386). نقد و تحلیل رمان­های احمد محمود، پایان­نامة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد.
صادقی­نژاد، رامین (1392). «تدوین روایتی تصاویر در شعر "سرنوشت عشق" شهریار»، بهارستان سخن، س 10، ش 24، صص 63 -80.
معین، محمد، (1376). ف‍ره‍ن‍گ‌ ف‍ارس‍ی‌ م‍ع‍ی‍ن، چ 11، تهران: امیرکبیر.
وود، مونیکا (1389). توصیف در داستان، ترجمة نیلوفر اربابی، چ 1، تهران: رسش.
یونسی، ابراهیم (1384). هنر داستان­نویسی، چ 8، تهران: نگاه.
 
منابع خارجی
Dmytryk, Edward (1984), On Film Editing: An Introduction to the Art of Film Construction, 1th edition, England: Routledge.
Hutcheon, Linda (2006), A Theory of Adaption, New York: Routledge.
دوره 2، شماره 1
دوفصلنامه ( شماره بهار و تابستان 1402)
فروردین 1402
صفحه 279-306
  • تاریخ دریافت: 14 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 12 خرداد 1403