پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی

تحلیل مؤلفه‌های هوش معنوی در دیوان محمدحسین شهریار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران

4 استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران.

چکیده

خاستگاه طبقاتی، وضعیت خانوادگی، سنخ روانی و سوانح نه چندان متعارف حیات فردی و اجتماعی شهریار منجر به تکوین آثار و خلق اشعاری شده که در کنار ارزش‏های ادبی و هنری، واجد ارزش‏های معنوی و در بر دارنده‌ی مؤلفه‌های آشکار و پنهان هوش معنوی است. هوش معنوی یکی از مفاهیم نسبتاً جدید در دانش روانشناسی است که در پیوند مستقیم با جهان‌نگری شاعرانه و زمینه‌های عاطفی-معنایی سروده‌های شاعر قرارمی‌گیرد. در این پژوهش نظری، با بررسی تعدادی از اشعار فارسی دیوان شهریار به روش توصیفی-تحلیلی، تلاش شده تا مقوله‌ی هوش معنوی و مؤلفه‌های آن در شعر این شاعر بزرگ معاصر با رویکرد میان‌رشته‌ای و نقد روانشناختی تحلیل شود. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که مؤلفه‌هایی؛ همچون خودآگاهی، خودانگیختگی، ارزش‌محوری و چشم‌اندازمحوری، کل‌نگری، دگرخواهی، استقبال از تفاوت‌ها، استقلال رأی، تواضع و فروتنی، تمایل به طرح چراهای بنیادین، توانایی تغییر چارچوب‌های ذهنی، استفاده‌ی مثبت از چالش‌ها و احساس رسالت و تقدس بخشی در آثار شهریار دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the components of spiritual intelligence in the poetry of Mohammad Hossein Shahriar

نویسندگان [English]

  • Sadighi kari,m 1
  • Reza Samizadeh 2
  • Reza Chehreghani 3
  • Mahdi Fayyaz 4

1 PhD student of Islamic Azad University

2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Imam Khomeyni International University

3 Associate Professor of Persian Language and Literature Department, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

4 Assistant Professor of Persian Language and Literature Department, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.

چکیده [English]

Class origin, family status, psychological type and not so normal events of Shahriar's personal and social life have led to the formation of works and the creation of poems that, along with literary and artistic values, have spiritual values and contain overt and covert components of Spiritual Intelligence. Spiritual intelligence is one of the relatively new concepts in the science of psychology that is directly related to the poetic world and the emotional-semantic contexts of the poet's universal poems. In this theoretical research, by examining a number of Persian poems of Shahriyar Divan in a descriptive-analytical method, an attempt has been made to analyze the category of spiritual intelligence and its components in the poetry of this great contemporary poet with an interdisciplinary approach and psychological critique. The results of the research show that some components; Such as self-awareness, spontaneity, value-oriented and vision-oriented, ascendancy, altruism, acceptance of differences, independence of opinion, humility, willingness to propose fundamental reasons, ability to change mental frameworks, positive use of challenges and sense of mission And sanctification is seen in the works of Shahriar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Persian Poetry
  • Mohammad Hossein Shahriyar
  • Interdisciplinary studies
  • Psychological Criticism
  • Spiritual Intelligence

  • منابع

    منابع فارسی

    • بوالهری، ج و دیگران. (1391). «رویکرد معنوی در آموزش پزشکی و علوم‌انسانی»، فصلنامه اخلاق پزشکی، شمارة 20، صص 101-125.
    • بهجت تبریزی، م. (1397). دیوان شهریار، تهران: نگاه.
    • چهرقانی برچلویی، ر. (1394). از حنجره‌های شرقی (سیری در شعر پایداری افغانستان)، تهران: هزاره ققنوس.
    • رادمنش، شهرزاد. (1396). «تطبیق مؤلفه‌های هوش معنوی در دو رمان «سختون» و «فریاد مرا بشنو»»، نشریّه‌ی ادبیات تطبیقی، دوره‌ی 9، شماره 17، صص 81-105.
    • زارعی متین، ح و همکاران. (1390). «شناسایی و سنجش هوش معنوی در محیط کار مطالعه‌ی موردی در بیمارستان لبافی نژاد تهران»، فصلنامه‌ی پژوهشهای مدیریت عمومی، شماره‌ی دوازدهم، صص 71-94.
    • زرقانی، م. (1391). چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
    • ساغروانی، س. (1389). «بهره‌های هوش معنوی برای فرد و سازمان»، تدبیر، ش 215، صص 35-39.
    • سهرابی اسمرود، ف. (1387). «مبانی هوش معنوی»، فصلنامة سلامت روان، شماره 1، صص 14-28.
    • سهرابی، ف. و ناصری، ا. (1391). هوش معنوی و مقیاس‌های سنجش آن، تهران: آوای نور.
    • سیاحی، ص. و منصوری‌نیا، س. (1391). «فضایل حضرت علی (ع) در قصیده لامیه ابن عباد»، پژوهش‌نامه علوی، شمارة 3، صص 117-138.
    • سیف، س. (1379). «انسان کامل از دیدگاه روان‌شناسی»، مجله دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره‌ی پیاپی 988، صص 213-233.
    • شریعتی، ع. (1362). هنر(مجموعه آثار23)، تهران: ارشاد.
    • شفیعی‌کدکنی، محمدرضا.(1370). صور خیال در شعر فارسی، تهران: نشر آگاه.
    • شعبانیان، علیرضا. (1394). «تأملی در ساختارهای شعر فارسی»، فصلنامه زیبایی‌شناسی ادبی، شماره 23، صص 65-93.
    • شمیسا، سیروس. (1373). کلیات سبک شناسی، تهران: فردوس.
    • عبدالله‌زاده، ح و همکارن. (1389). هوش معنوی؛ مفاهیم، سنجش و کاربردهای آن، تهران: انتشارات روان‌سنجی.
    • عسلی، م. (1389). «بررسی تطبیقی انسان کامل در روان‌شناسی و عرفان»، نشریّه‌ی عرفان اسلامی، شماره‌ی 26، صص 175-191.
    • عقدایی، ت. و آریان، ح. (1394). «نگاهی به برخی آموزه های اخلاقی- تعلیمی شهریار»، پژوهش نامه ادبیات تعلیمی (پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی), شماره‌ی 7(28)، صص 89-112.
    • علیزاده، ج. (1376). به همین سادگی و زیبایی، تهران: نشر مرکز.
    • قنبری، س. و کریمی. الف. (بهار 1395). «مؤلفه‌های هوش معنوی در نهج البلاغه»، پژوهشنامۀ نهج البلاغه، شماره‌ی 13، صص 119-99.
    • کبوتری اصفهانی، ف و همکاران. (1395). «اثر بخشی آموزش هوش معنوی بر مؤلفه‌های بهزیستی ذهنی دانش‌آموزان تیزهوش»، پژوهش نامه‌ی روانشناسی مثبت، شماره‌ی 1(پیاپی 5)، صص 47-62.
    • مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. (1388). بحارالأنوار، جلد 45، تهران: انتشارات اسلامیه.
    • محرمی، رامین و همکاران. (1396). «پیش‌بینی هوش معنوی کودک بر اساس شعر مبتنی بر آموزه‌های قرآنی»، پژوهشنامه‌ی معارف قرآنی، شماره‌ی 29، صص 143-171.
    • معین، الف. (1395). «خودانگیختگی در فلسفه نقادی کانت و فلسفه لایب نیتس»، نشریّه‌ی متافیزیک، شماره‌ی 22، صص 1-18.
    • یعقوبی، ا. (1388). «بررسی رابطه‌ی هوش معنوی با میزان شادکامی دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا»، فصلنامه‌ی پژوهش در نظام های آموزشی، دوره‌ی اول، شماره‌ی4،صص74-61.

    منابع لاتین

    • Emmons, R. A. (2000). Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern. The International Journal for the Psychology of Religion, 10, 3-26.
    • George, M. (2006). Practical application of spiritual intelligence in the workplace. Human resource management in-ternational digest; 2006: 14(5): 3-5. Available on: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/09670730610678181/full/html.
    • Mac Donald D.A &, Friedman. L. H (2002), Assessment of humanistic transpersonal and spiritual constructs State of the science, Journal of Humanistic Psychology, 4(2)102-125.
    • Sisk, D. A. & Torrance, E.P. (2001). Spiritual Intelligence: The Tenth Intelligence that Integrates all other Intelligence. Gifted Education International, 16(3), 208-212.
    • Veach, Tracy & Chappel, John. (1992). Measuring spiritual health: A preliminary study. Substance Abuse, 13 (3), 139-147.
    • Cindy, (2002), “Spiritual Intelligence & Leadership”, Conscious Pursuits. http://www.consciouspursuits.com/ Pp1-3
پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی
دوره 2، شماره 2
دو فصلنامه (شماره پاییز و زمستان 1402)
مهر 1402
صفحه 57-77
  • تاریخ دریافت: 18 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1402
  • تاریخ پذیرش: 12 خرداد 1403