خوانش داستان رستم و سهراب از دیدگاه نقد تاریخ‌گرایی نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ادبیات فارسی. ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه رازی. کرمانشاه. ایران

2 عضو هیأت علمی دانشگاه رازی. کرمانشاه. ایران

چکیده

نقدادبی عبارت است از واکاوی لایه‌های معنایی متن برپایة نظریه‌ها و روش‌شناسی‌هایی که عمدتاً از دیگر حوزه‌های علوم انسانی اخذ شده‌اند. یکی از این نظریه‌ها تاریخ‌گرایی نوین است که در اواخر دهة هفتاد و اویل دهة هشتاد توسط استیون گرینبلَت پایه‌گذاری شد. برخلاف تاریخ‌گرایی سنتی که از تأثیر یک‌سویة تاریخ بر ادبیات سخن می‌گوید، تاریخ‌گرایی نوین به تأثیر متقابل ادبیات و تاریخ بر یک‌دیگر باور دارد. در این پژوهش با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی کوشیده‌ایم داستان رستم و سهراب را بر پایة تاریخ‌گرایی نوین بررسی، گفتمان‌های آن را شناسایی و تحلیل و دریافت معنایی تازه‌ای از آن ارائه کنیم. به طور کلی، تعدادی گفتمان‌ در این داستان بازنمایی شده‌اند که در کشمکش با یکدیگر داستان را پیش می‌برند. این گفتمان‌ها عبارت‌اند از: گفتمان شهریاری (کی‌کاووس)، گفتمان نیرانی (افراسیاب)، گفتمان پهلوانی رسمی (رستم)، گفتمان پهلوانی غیر رسمی (سهراب)، گفتمان زنان (تهمینه و گرد آفرید) و گفتمان فرمان‌بردار (دیگر پهلوانان ایرانی و نیرانی).

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reading the story of Rostam and Sohrab from the point of view of criticism of modern historicism

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Mohebbi 1
  • Khalil Beigzadeh 2

1 Persian the literature. Literature and Humanities. Razi University. Kermanshah Iran

2 Faculty member of Razi University. Kermanshah Iran

چکیده [English]

Literary criticism is the exploration of a text's semantic layers using theories and methodologies that are mostly drawn from other humanities disciplines. New Historicism, which Steven Greenblatt developed in the late 1970s and early 1980s, is one of these theories. Modern historicism holds that literature and history both have an impact on one another, in contrast to conventional historicism, which speaks of the one-sided influence of history on literature. In this study, we attempted to evaluate the tale of Rostam and Sohrab in relation to modern historicism, identify and analyze its discourses, and propose a novel interpretation from it. In this narrative, a variety of discourses have generally been depicted, and they develop the plot in conflict with another. These discourses include the Nirani discourse (Afrasiab), the official wrestling discourse (Rostam), the informal wrestling discourse (Sohrab), the women's discourse (Tahmina and Gerd Afrid), and the Shahriari discourse (Kikavos) (other Iranian and Nirani wrestlers).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary criticism
  • modern historicism
  • discourse
  • Shahnameh
  • Rostam and Sohrab
منابع
-استنفورد، مایکل (1395). درآمدی بر فلسفة تاریخ، ترجمة احمد گل محمدی، تهران: نی.
-الیاده، میرچا (1394). آیین‌ها و نمادهای تشرّف، ترجمة مانی صالحی علامه، تهران: نیلوفر.
- براون و دیگران (1392). صد فیلسوف قرن بیستم، ترجمة عبدالرضا سالار بهزادی، تهران: ققنوس.
- بهار، محمدتقی (1397). دیوان ملک‌الشعرای بهار، به کوشش مجتبی مجرد و سید امیر منصوری، تهران: هرمس.
-بهار، مهرداد (1384). از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.
- بهبهانی، سیمین. (1390). از سال‌های آب و سراب، منتخب هفت دفتر شعر، تهران: سخن.
- بهزاد کرمانشاهی، یدالله. (1391). گلی بی‌رنگ، برگزیدة شعرها، تهران: مهرویستا.
-پاینده، حسین (1398). نظریه و نقدادبی، درسنامه‌ای میان‌رشته‌ای، ج1، تهران: سمت.
-پین، مایکل (1394). فرهنگ اندیشة انتقادی، از روشنگری تا پسامدرنیته، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
-پیرنیا، حسن (1396). تاریخ ایران قبل از اسلام، تهران: آرایان.
-تفضّلی، احمد (1391). مینوی خرد، به کوشش ژاله آموزگار، تهران: توس.
- جانعلی‌زاده و دیگران (1396). «جامعه‌شناسی حافظة جمعی: حوزة مطالعاتی پارادایمیک یا ناپارادایمیک؟» مجلة راهبرد فرهنگ، دورة ده، شمارة چهلم، صص 37 ـ70.
-حقیقی، مانی (1393). سرگشتگی نشانه‌ها، نمونه‌هایی از نقد پسامدرن، گروه مترجمان، تهران: مرکز.
-حمیدیان، سعید (1387). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: ناهید.
-رشیدیان، عبدالکریم (1394). فرهنگ پسامدرن، تهران: نی.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1387). ارسطو و فن شعر، تهران: امیرکبیر.
- شمیسا، سیروس. (1389). فرهنگ تلمیحات، تهران: میترا.
ـــــــــــــــــ . (1397). شاه نامه‌ها، تهران: هرمس.
- شهریار، محمدحسین. (1389). سرود آبشار، منتخب اشعار، تهران: سخن.
- فردوسی، ابوالقاسم (1392). شاهنامة فردوسی، بر اساس چاپ مسکو، به کوشش سعید حمیدیان، مجلد1، تهران: قطره.
- قزوینی، عارف. (1384). دیوان عارف قزوینی، به کوشش ولی الله درودیان، تهران: صدای معاصر.
-کرتیس، وستا سرخوش و استوارت، سارا (1392). شاهنشاهی اشکانیان، ترجمة مانی صالحی علامه، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
-کزّازی، میرجلال‌الدین (1389). نامة باستان، ج2، تهران: سمت.
-مکاریک، ایرنا ریما (1393). دانشنامة نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگاه.
دوره 2، شماره 2
دو فصلنامه (شماره پاییز و زمستان 1402)
مهر 1402
صفحه 79-103
  • تاریخ دریافت: 28 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 24 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 12 خرداد 1403