بازنمود هویّت اجتماعی در «خانة سریویلیِ» نیما یوشیج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

پس ازاستقرارنظام سلطنتی پهلوی،تغییراتی بنیادین درساختارجامعة ایران اتفاق افتادبه گونه‌ای که تمامی ابعادزیستی، مذهبی وفرهنگی کشوررامتأثر کرد.مظاهرنوین تمدّن غرب،به سرعت جایگزین زندگی سنتّی رایج شدوبازتاب آن درادبیّات عصربه صورت گسترده نمودیافت.نیمایوشیج ـپدر شعرنوی فارسی ـدرزمره پیشگامانی است که سرگشتگی حاصل ازاین دگرگونی‌هارادرسروده‌های خودترسیم کرده است.منظومة«خانة سریویلی»به عنوان نخستین شعرروایی بلنداودرقالب آزاد،به دلیل ماهیّت اجتماعی ونیزبافت نمایشی ودراماتیک،از برجسته‌ترین نمونه‌های شعرمعاصردراین حیطه است که درحوزة مطالعات نشانه‌شناختی نیزقابل تأمّل است.مایکل ریفاتراز‌شاخص‌ترین نظریه‌پردازان قرن بیستم درشاخة نشانه‌شناسی ودرزمره ساختارگرایان هرمنوتیک است که باترسیم الگویی جدیدبه تبیین ماهیّت و کارکردشعرو گره‌گشایی ازدشواری‌های معنایی آن پرداخته است.
پژوهش حاضربرآن است تابه شیوة توصیفی ـتحلیلی منظومة«خانة سریویلی»نیمارابر اساس مبانی نظریة ریفاتربررسی کند.علاوه براین در پی اثبات آن است که سرودة مذکور،محصول بسط خاستگاه «پیشرَوی خزندة تمدّن نوین وچگونگی تسلیم جوامع سنّت‌گرادر برابر آن» است.این خاستگاه ازطریق فرایندهایی همچون منظومه‌های توصیفی،تبدّل،انباشت و تعیّن چند عاملی گسترش یافته است. بدین ترتیب می‌توان دریافت نیما ‌در فرایند« انباشت» در زنجیرة نخست یعنی« شادمانی» به منظور حقیقت‌نمایی بیشتر و اثبات اصالت ارزش‌های اجتماعیِ کهن، واژگانی عینی‌تر را برگزیده است. در بخش «منظومه‌های توصیفی»، منظومة «سریویلیِ شاعر» به دلیل داشتن اقمار فلکیِ بیشتر، فراتر از منظومة « شیطان» قرار می‌گیرد. این امر مؤید آن است که شعر، گرد محور این شخصیّت به عنوان مظهر جوامع سنتّی و اموری که بر آن مترتّب است می‌چرخد و نیما آن را بر شهرنشینی جدید ارجح می‌داند. به مدد فرآیند «بسط» نیز موضوع انتزاعیِ «یأس و تسلیم و آشفتگی ناشی از بحران هویّت اجتماعی» را به سه ایماژ متعیّن تبدیل کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of social identity in Nima Yoshij's "khane ye Serivili".

نویسندگان [English]

  • fereshteh mahjoub 1
  • mohamad pour mohamad pour 2

1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Isfahan, Iran

2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Payam Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

After the establishment of the Pahlavi monarchy, fundamental changes took place in the structure of Iranian society in a way that affected all the biological, religious and cultural aspects of the country. The new manifestations of western civilization quickly replaced the popular traditional life and its reflection was widely reflected in the literature of the age. Nima Yoshij - the father of New Persian poetry - is among the pioneers who depicted the confusion resulting from these transformations in his poems. As his first long narrative poem in free format, "Khane ye Serivili" is one of the most prominent examples of contemporary poetry in this field, due to its social nature as well as its dramatic and dramatic context, which can also be considered in the field of semiotic studies. Is. Michael Rifater is one of the most prominent theorists of the 20th century in the field of semiotics and among hermeneutic structuralists, who explained the nature and function of poetry and unraveled its semantic difficulties by drawing a new model. is. The present study aims to analyze the "Serivili House" system of Nima in a descriptive-analytical way based on the theoretical foundations of Rifater. In addition, it seeks to prove that the mentioned poem is the product of the expansion of the origin of "creeping progress of modern civilization and how traditionalist societies surrendered to it". This origin has been expanded through processes such as descriptive systems, conversion, accumulation and determination of multiple factors. In this way

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social identity
  • semiotics
  • Iran
  • Rifater
  • Khaneh Serivili
  •  منابع و مآخذ

    • آتشی، منوچهر. (1382). نیما را باز هم بخوانیم. تهران: آمیتیس.
    • آلگونه جونقانی، مسعود. (1396). «کاربست الگوی نشانه‌شناختی ریفاتر در خوانش شعر». پژوهش ادبیات معاصر جهان دانشگاه تهران، دورة22، شماره 1، صص 33-57.
    • احمدی، بابک . (1382) ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
    • الیاده، میرچا. (1389) چشم‌اندازهای اسطوره. ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
    • اسکولز، رابرت. (1398) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
    • ایگلتون، تری. ( 1386) پیش درآمدی بر  نظریة ادبی، ترجمة عباس مخبر، تهران: مرکز.
    • برکت، بهزاد و طیبه افتخاری. (1389). «نشانه شناسی شعر: کاربست نظریة مایکل ریفاتر بر شعر ای مرز پرگهر فروغ فرخزاد»، پژوهش_های زبان و ادبیات تطبیقی دانشگاه تربیت مدّرس، دورة 1، شمارة4، صص110 -130.
    • پاینده، حسین. (1397). نظریه و  نقد ادبی، ج 2، تهران: سمت.
    • پرستش، شهرام. (1378 ). سریویلی و جستجوی تباه ارزش­های متعالی، شعر، تابستان و پاییز، شمارة 26.ص 63-67.
    • جورکش، شاپور. (1383). بوطیقای شعر نو، تهران: ققنوس.
    • حجازی کناری، سیّدحسن. (1374). واژه­های مازندرانی و ریشه­های باستانی آن، ساری: شلفین.
    • سوسور، فردینان. (1967) دورة زبان­شناسی عمومی، ترجمة کورش صفوی، تهران: هرمس.
    • سیّدحسینی، رضا. (1387). مکتب­های ادبی، تهران: نگاه.
    • شمیسا، سیروس. (1383) داستان یک روح، تهران: فردوس.
    • شوالیه، ژان و آلن گربران. (1384). فرهنگ نمادها، تهران: جیحون.
    • کاریک، ایرناریما. (1384). دانشنامة نظریه­های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر، تهران: آگه.
    • گیرو، پی یر. (1380). نشانه­شناسی، ترجمة محمد نبوی، تهران: آگه.
    • محجوب، فرشته (1399). «نشانه­شناسی تمثیل طوطی و بازرگان مثنوی بر پایة نظریه مایکل ریفاتر»، پژوهش­های ادب عرفانی، ش 45. پاییز و زمستان: 99-116.
    • محسنی مرتضی، سیاوش حق­جو و مرضیه حقیقی. (1392). سریویلی زندانی تقابل­های دوگانه(بررسی تقابل­های دوگانه در منظومة خانة سریویلی اثر نیما یوشیج). پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 31. زمستان: 131-161.
    • نبی­لو، علیرضا. (1390). «کاربرد نظریة نشانه‌شناسی مایکل ریفاتر در تحلیل شعر ققنوس نیما»، پژوهش­های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی دانشگاه تهران، دورة1، شمارة2، صص 81 ـ 93.
    • وندادی، حسین. (1399). فرهنگ واژگان مازندرانی، تهران: هاوژین.
    • یوشیج، نیما. (1376). مجموعة کامل نامه­های نیما یوشیج، به همّت سیروس طاهباز، تهران: علمی.
    • یونگ، کارل گوستاو. (1387). انسان و سمبول­هایش. ترجمة محمود سلطانیه، تهران: جامی.
    • Riffaterre,Michael (1978),Semiotics Of Poetry, 1.cd. Bloomingston :Indiana University Press.
      • …………………(1983)Text Production. 1.ed. New York:Columbia.
دوره 2، شماره 2
دو فصلنامه (شماره پاییز و زمستان 1402)
مهر 1402
صفحه 147-168
  • تاریخ دریافت: 16 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 30 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 15 مرداد 1403