خوانش منظومه بانوگشسپ نامه بر مبنای نظریه سفر قهرمان مونث مورین مورداک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی گرایش نقد و نظریه دانشگاه علامه طباطبایی تهران

2 زبان و ادبیات فارسی, ادبیات و زبان های خارجه, علامه طباطبایی, تهران, ایران

چکیده

بانوگشسپ‌نامه منظومه‌ای حماسی در شرح دلاوری‌های بانوگشسپ، دختر رستم است. این روایت نخستین منظومه‌ی حماسی است که قهرمان آن زن است و از این جهت با آثار حماسی منظوم پیش از خود متفاوت است. خاستگاه نظریۀ مورین مورداک به نظریۀ سفر قهرمان جوزف کمپبل بازمی‌گردد اما در تعداد مراحل و ماهیت زنانۀ خود با الگوی سفر قهرمان کمپبل تفاوت دارد، همچنین انطباق این الگو در داستان‌های شرقی همواره با تفاوت‌هایی همراه است و نمی‌توان انتظار داشت روندی که قهرمان مؤنث در آثار ادبی غرب طی می‌کند، با آنچه زن شرقی طی کرده است، یکی باشد. با خوانش منظومه‌ی بانوگشسپ‌نامه بر مبنای نظریه‌ی سفر قهرمان مؤنث مورین مورداک، دریافتیم این اثر ظرفیت مناسبی برای انطباق با الگوی سفر قهرمان مؤنث دارد و می‌تواند بستر مناسبی برای پژوهش‌های متعدد روان‌شناختی باشد. الگویی که برای زن شرقی ترسیم شده، الگویی دایره وار و دارای سه مرحله زن خانه دار، زن جستجوگر و زن قهرمان می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های موجود در منظومه بانوگشسپ‌نامه از منظر نظریۀ سفر قهرمان مؤنث مورداک، همچنین بررسی تقاوت‌های سفر قهرمان مؤنث غربی با سفر قهرمان بانوی شرقی است که با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی، نظریۀ سفر قهرمان مؤنث و کنش قهرمان به بررسی داستان می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the poem of Banu Ghashebnameh based on Maureen Murdoch's theory of the female hero's journey

نویسندگان [English]

  • fatemeh hazrati soghanloo 1
  • mohammad hasan hasanzadeh niri 2

1 Graduated with a master's degree in Persian language and literature, Criticism and Theory, Allameh Tabatabai University, Tehran

2 Persian language and literature, literature and foreign languages, Allameh Tabatabai, Tehran, Iran

چکیده [English]

Banugshesp name is an epic poem describing the bravery of Banugshesp, Rostam's daughter. This narrative is the first epic poem whose hero is a woman, and for this reason, it is different from the previous epic poems. The origin of Maureen Murdock's theory goes back to Joseph Campbell's hero's journey theory, but it differs from Campbell's hero's journey model in terms of the number of stages and its feminine nature, and the adaptation of this model in eastern stories is always accompanied by differences, and one cannot expect the trend of female heroes in literary works. The west is going through, it should be the same as what the eastern woman has gone through. By reading Banogshespnameh's poem based on Maureen Murdoch's theory of female hero's journey, we found that this work has a suitable capacity to adapt to the model of female hero's journey and can be a suitable platform for many psychological researches. The pattern drawn for the oriental woman is a circular pattern with three stages: a housewife, a searching woman, and a heroic woman. The aim of the present research is to examine the components in the system of Banogashsapnameh from the perspective of Murdoch's female hero's journey theory, as well as to examine the contrasts between the western female hero's journey and the eastern female hero's journey, which using the descriptive-analytical method, the female hero's journey theory and action The hero examines the story.

  • منابع و مآخذ

    • آیدنلو، سجاد. (1384). «مهین‌دخت بانوگشسپ سوار»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، ش 93، صص 34- 35.
    • اسمعلی‌پور، مریم. (1397). «سفر قهرمان مؤنث در رمان عادت می‌کنیم زویا پیرزاد بر اساس نظریۀ مورین مورداک»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال چهاردهم، تابستان 97، ش 150، صص 13- 48.
    • ایندیک، ویلیام. (1390). «سفر قهرمان مؤنث»، ترجمۀ محمد گذرآبادی، فارابی، ش 68، صص 59 - 66.
    • -----------. (1390). «مدل تحول شخصیت»، ترجمۀ محمد گذرآبادی، فارابی، ش 68. صص 155- 162.
    • -----------. (1388). سینما و روح بشر، ترجمۀ ابوالحسن علوی طباطبایی، تهران: دانش.
    • بولن، ژان شینودا. (1394). انواع زنان، ترجمۀ نیلوفر نواری، تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
    • ژیران، فلیکس. (1385). اساطیر یونان، جلد سوم، ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: کاروان.
    • ستاری، رضا؛ حسن‌پور آلاشتی، حسین؛ حقیقی، مرضیه. (1394). «نقد اسطوره‌ای و روان‌شناختی جایگاه زن در بانوگشسپ‌نامه»، زن در فرهنگ و هنر، ش 1، صص 37- 60.
    • شوالیه، ژان و آلن گربزن. (1382). فرهنگ نمادها، ج چهارم، ترجمۀ سودابه فضائلی، تهران: جیحون.
    • صفا، ذبیح‌الله. (1383). تاریخ ادبیات ایران، جلد اول، چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.
    • ----------. (1352). «حماسه‌سرایی در ایران از قدیمی‌ترین عهد تاریخی تا قرن چهاردهم هجری»، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
      • ---------. (1371). تاریخ ادبیات در ایران، چاپ دوازدهم، تهران: فردوس.
      • طاووسی، محمود؛ بهرامی، خدیجه. (1392). «تحلیل روان‌کاوانه شخصیت بانوگشسپ براساس آرای فروید و یونگ»، دورۀ 5، ش 17، صص 9- 37.
      • فریزر، جیمزجرج. (1383). شاخۀ زرین: پژوهشی در جادو و دین، ترجمۀ کاظم فیروزمند، چاپ اول، تهران: آگاه.
      • کراچی، روح‌انگیز. (1400). «بانوگشسپ‌نامه»، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
      • -------------. (1381). «بانوگشسپ پهلوان‌بانوی حماسه‌های ایران»، پژوهش‌نامه علوم انسانی، ش 33. صص 179-190.
      • کراچی، ‌انگیز؛ خطیبی، ابوالفضل و مزداپور، کتایون. (1382). «نماد زندگی و زایندگی»، کتاب ماه ادبیات، ش 9، صص 34- 45.
      • کمپبل، جوزف. (1377). قدرت اسطوره، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
      • ------------. (1394). قهرمان هزارچهره، ترجمۀ شادی خسروپناه، چاپ ششم، مشهد: گل آفتاب.
      • گریمال، پیر. (1341). فرهنگ اساطیر یونان و روم، جلد 1 و 2، ترجمۀ احمد بهمنش، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
      • منطقی، مرتضی. (1389). زن شرقی مرد غربی، تهران: بعثت.
      • مورداک، مورین. (1393). ژرفای زن بودن، ترجمۀ سیمین موحد، تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
دوره 2، شماره 2
دو فصلنامه (شماره پاییز و زمستان 1402)
مهر 1402
صفحه 169-195
  • تاریخ دریافت: 16 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 11 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 15 مرداد 1403