پژوهشی روانکاوانه در شعر پروین اعتصامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مولف، ویراستار و پژوهشگر مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

چکیده

در این پژوهش، به بررسی روانکاوانة ویژگیهای شخصیت در مناظره‌ها و اشعار روایی پروین ‏اعتصامی ‏پرداخته شد و با تکیه بر نظریۀ روانشناختی زیگموند فروید، انواع مکانیسم-های دفاعی مانند فرافکنی، جبران‏، درک گزینشی،‏ تظاهر به بی‌میلی،‏ خیالبافی،‏ دلیل‌تراشی، ‏تعویض، سرکوبی یا واپس‌زدن، تصعید یا والایش در شخصیتهای سمبلیک در موقعیتهای مختلف بررسی و تحلیل شد. همچنین اختلالات رفتاری موجود در ‏برخی از شخصیتها نشان داده شد. مشخص شد که پروین اعتصامی به ‏عنوان شاعری روان‌درمانگر با روش‌های ‏معنادرمانی، شعردرمانی، پسیکودرام، ارتباط کلامی، طنز و روان‌پالایی به درمان روحی و ‏روانی ‏شخصیت‌ها و مخاطب پرداخته است. پروین، در اشعارش نشان داده است که انسان خودشکوفاست و ‏توانسته است با تصعید و والایش ‏صفات خود و شناخت، دستیابی و مدارا با ‏ناخودآگاه خویش به چنین ‏موقعیتی ‏دست یابد. ‏از آنجا که بسیاری از خوانندگان از طریق همذات‌پنداری با متون ادبی ‏ارتباط ‏برقرار می‌کنند، این متون، با نگرش کاربردی می توانند موثرترین نسخه‌‌های روانکاوی و ‏روان‌درمانی باشند و‏ بدین‌گونه می‌توان ‏پیوندی عمیق میان علم روانشناسی و ادبیات ایجاد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Psychoanalytic research in Parvin's poetry

نویسنده [English]

  • maliheh alinezhad

Center for the Great Islamic Encyclopedia

چکیده [English]

In this research, the psychoanalytic analysis of personality traits in the debates and narrative poems of Parvin Etsami was done, and relying on Sigmund Freud's psychological theory, various defense mechanisms such as projection, compensation, Selective perception, Pretend to be reluctant, fantasy, rationalization, replacement, suppression or Repression, sublimation or exaltation in symbolic characters in different situations were investigated and analyzed. Behavioral disorders in some characters were also shown.

It was found that Parvin Etisami, as a psychotherapist poet, treated the characters and the audience with the methods of semantic therapy, poetry therapy, psychodrama, verbal communication, humor and psychotherapy. In his poems, Parvin has shown that every man is self-fulfilled and has been able to achieve such a position by exalting his qualities and knowing, achieving and tolerating his unconscious. Since many readers connect with literary texts through identification, these texts can be the most effective versions of psychoanalysis and psychotherapy from a practical point of view, and in this way, a deep connection between psychological science can be established.

کلیدواژه‌ها [English]

  • psychoanalysis
  • literature
  • Parvin
  • defense mechanisms
  • ر چه بیشتر این دو علم و با هدف تکامل انسان­هاست.

    منابع:

    کتاب­ها

    • آبراهام مزلو. (1375). انگیزش و شخصیت. ترجمۀ احمد رضوانی. انتشارات آستان قدس رضوی. چاپ چهارم. مشهد.
    • آبراهام مزلو.(1374). افق­های والاتر فطرت انسان. ترجمۀ احمد رضوانی. آستان قدس. چاپ اول. مشهد.
    • احمدوند محمدعلی. (1367). مکانیسم­های دفاعی روانی، انتشارات بامداد. چاپ اول. تهران.
    • اکبری منوچهر. (1386). مجموعه مقالات نکوداشت پروین اعتصامی. چاپ اول. خانة کتاب. تهران.
    • ارنست جونز، مارت روبر، و... . (1366). رمز و مثل در روان­کاوی. ترجمۀ جلال ستاری. انتشارات توس. چاپ اول. تهران.
    • اعتمادی، احمد. (1383). روان­درمانی. مؤسسه خدمات فرهنگی رسا. چاپ اول. تهران.
    • اعتصامی، پروین. (1320). دیوان پروین اعتصامی، با مقدمة محمد تقی بهار، تهران. ابوالفتح اعتصامی.
    • پارسا، محمد، 1378، بنیادهای روان­شناسی. نشر سخن. چاپ اول. تهران.
    • حجازی، بهجت السادات. (1389). طبیبان جان. دانشگاه فردوسی مشهد. چاپ اول. مشهد.
    • دوآن، شولتس. روانشناسی کمال. 1382. ترجمة گیتی خوشدل. نشر پیکان. تهران.
    • سیاسی، علی اکبر. ( 1349). روان شناسی شخصیت. چاپ. نشر ابن سینا. تهران.
    • شفیع آبادی و ناصری. (1365). نظریه­های مشاوره و روان­درمانی. مرکز نشر دانشگاهی. چاپ اول. تهران.
    • مولوی، جلال الدین. (1359). مثنوی. تصحیح نیکلسون. امیر کبیر. چاپ ششم. تهران.
    • نرمان ل. مان. (1364). اصول روان­شناسی. ترجمۀ ساعتچی. انتشارات امیر کبیر. چاپ هشتم. تهران.
    • فرانکل، ویکتور. (1363). انسان در جستجوی معنا. ترجمة صالحیان و مهین میلانی. نشر آذر. چاپ اول. تهران.
    • ویلیام.ج. گریس. (1363). ادبیات و بازتاب آن. ترجمۀ بهروز عرب دفتری. مؤسسه انتشارات آگاه. چاپ اول. تهران.
    • ‏ یونگ، کارل گوستاو . (1377). انسان و سمبول­هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. نشر جامی. چاپ اول. تهران.
    • ‏-Perie j. longo, 1997, poetry as therapy, www, poetry.org.new York

     

    مقاله ها

    • بشارت، محمد علی، (1384). بررسی رابطة کمال­گرایی مثبت و منفی و مکانیسم­های دفاعی. پژوهشهای روان­شناختی. دورة 8. شمارة 1 و2.
    • شریفی مقدم، آزاده و بردبار آناهیتا. (1389). تمایزگونگی جنسیت در اشعار پروین اعتصامی. دو فصلنامة علمی پژوهشی علوم‌انسانی. زبان پژوهی دانشگاه تهران. سال دوم. شمارة3.
دوره 2، شماره 2
دو فصلنامه (شماره پاییز و زمستان 1402)
مهر 1402
صفحه 239-258
  • تاریخ دریافت: 01 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 30 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 01 مرداد 1403