نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیده پروین جوادی ¹
• فرشاد میرزایی مطلق ²
• علی فرداد ³

¹ دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

² عضو هیات علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

³ استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران

چکیده

دادخواهی هفت‌مظلوم هفت‌پیکر نظامی، تلفیقی از نظام قضایی در دو دورۀ ساسانی و اسلامی است. روزگار حاکمیت ساسانیان، از ادوار مهم قضاوت و اجرای اصول دادرسی در ایران باستان به شمار می‌رود، که برخی از احکام آن در دوران اسلامی نیز اجرا می‌شده است. نظامی در به نظم کشیدن بخش مذکور همانند فردوسی، با وجود امانتداری در نقل داستان‌های کهن، از تأثیر دین و آیین روزگار خویش غافل نبوده و منظومه‌های مربوط به پیش از اسلام او رنگ و بوی اسلامی به خود گرفته‌اند در این بخش از هفت‌پیکر، هفت-مظلوم ستمدیده از بهرام دادخواهی می‌‌کنند؛ که نمایندۀ هفت قشر از جامعه هستند و اگر از آنان حمایت نشود یا مورد ستم واقع شوند، جامعه رو به تباهی خواهد رفت. در مقالۀ حاضر به شیوۀ کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی «دادخواهی هفت‌مظلوم هفت‌پیکر نظامی و شیوۀ ملکداری و قضاوت در دوران ساسانی و اسلامی» پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که؛ نظامی در بخش مذکور، بر مبنای احکام قضایی دو حکومت ساسانی و اسلامی، آیین‌نامه‌ای برای شیوۀ صحیح قضاوت تنظیم کرده است. وی در این-آیین‌نامۀ منظوم به مواردی همچون؛ نحوۀ مجازات رشوه‌خواران، شیوۀ برخورد صحیح با مخالفان حکومت، مساقات، مالیات و عدم وجوب خمس به لؤلؤ و عنبر در فقه اهل سنّت، جایگاه والای موسیقی در دوران باستان و اباحۀ سماع و آوازخوانی بدون مفسده به فتوای فقهای اهل سنّت، ثروت مشروع در دو دورۀ ساسانی و اسلامی، حمایت مالی از نیروهای نظامی و در نهایت تأثیر آه مظلومان در زوال حکومت‌ها پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

• هفت‌پیکر
• هفت‌مظلوم
• نظام قضایی
• دورۀ ساسانی
• دورۀ اسلامی

عنوان مقاله [English]

Examining the story of Haft-Zhalum, Haft-Piker Haft-Nizami from the point of view of correct judgment in the Sassanid and Islamic eras

نویسندگان [English]

• Sayeda Parvin Javadi ¹
• FARSHAD MIRZAIE MOTLAGH ²
• ali fardad ³

¹ Islamic Azad University, Khorramabad branch

² Full-time assistant professor at Islamic Azad University, Khorramabad branch

³ Ph.D. student, Department of Persian Language and Literature, Khorramabad Branch, Islamic Azad University, Khorramabad, Iran.

چکیده [English]

Haft-Zhalum Haft-Pakir military litigation is a combination of the judicial system in the Sassanid and Islamic eras. The era of Sassanid rule is one of the important periods of judgment and implementation of judicial principles in ancient Iran, and some of its rulings were also implemented in the Islamic era. Nizami, like Ferdowsi, was not oblivious to the influence of the religion and rituals of his time in arranging the above-mentioned section like Ferdowsi. Part of Haft-Pikar, Haft-Zhalum oppressed are suing Bahram; who represent the seven strata of the society and if they are not supported or oppressed, the society will go to ruin. In the present article, a library method and a descriptive-analytical approach were used to examine "the litigation of the seven oppressed seven-member army and the method of property ownership and judgment in the Sassanid and Islamic eras". The research results show that; Nizami in the mentioned section, based on the judicial rulings of the two Sassanid and Islamic governments, has prepared a regulation for the correct way of judging. In this by-law, he mentioned things like; The method of punishing bribe-takers, the correct way of dealing with opponents of the government, the challenges, the non-obligation of khums on pearls and amber in Sunni jurisprudence, the prohibition of hearing and singing without corrupting the fatwa of Sunni jurists, legitimate wealth in the two Sassanid and Islamic periods, emphasizing The strengthening of the military forces and finally the effect of the oppressed in the decline of governments.

کلیدواژه‌ها [English]

• Haft-Pikar
• Haft-Zhalum
• judicial system
• Sassanid period
• Islamic period