بررسی ارتباط بینامتنی میان رمان و سینما در آثار جمشید خانیان (نمونة موردی رمان‌های «امپراتور کوتولة سرزمین لی‌لی‌پوت» و «ادسون آرانتش دوناسیمنتو و خرگوش هیمالیایی‌اش» با فیلم‌های «سرنوشت شگفت‌انگیز املی پولن» و «حرامزاده‌های لعنتی»)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

بینامتنیت به‌عنوان یکی از شیوه‌های مطرح در نقد آثار هنری، در سالیان اخیر به‌شکل جدی مورد توجه منتقدان واقع شده است. برای این رویکرد انتقادی که بر موضوع بررسی تأثیرات آگاهانه و ناآگاهانة متون بر یکدیگر متمرکز است، روش‌ها و چهارچوب‌های مختلفی تعیین شده است. دراین‌میان ژرار ژنت با دقت و ریزبینی خاصی به تشریح گونه‌های ارتباط بینامتنی پرداخته است. او که از تعبیر ترامتنیت برای این موضوع استفاده می‌کند، انواعی همچون «سرمتنیت»، «پیرامتنیت»، «فرامتنیت»، «بینامتنیت» و «بیش‌متنیت» برای آن برشمرده است. جمشید خانیان یکی از نویسنده‌های سرشناس ادبیات کودک و نوجوان محسوب می‌شود که در انتخاب موضوع و شیوه‌های روایت آثار خود، دقت و وسواس ویژه‌ای دارد. ازهمین‌رو کمتر اثری از این نویسنده انتشار یافته که نگاه و توجه مخاطبان و منتقدان را به خود جلب نکرده باشد. او که در پژوهش‌هایش نگاه ویژه‌ای به ارتباط سینما و ادبیات دارد، در انتخاب موضوع، مضمون و شخصیت‌های برخی رمان‌هایش تحت تأثیر آثار برگزیدة سینمای ایران و جهان بوده است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، در پی بررسی ارتباط بینامتنی میان دو رمان «امپراتور کوتولة سرزمین لی‌لی‌پوت» و «ادسون آرانتس دوناسیمنتو و خرگوش هیمالیایی‌اش» با دو اثر معروف سینمای جهان با نام‌های «سرنوشت شگفت‌انگیز املی پولن» و «حرامزاده‌های لعنتی» است. نتایج نشان می‌دهد که میان رمان‌های خانیان و فیلم‌های یادشده از نگاه گزینش شخصیت‌های اصلی و فرعی و کنش‌های آنان، شیوه‌های روایت‌گری، عناصر و اشیاء ارتباط وجود دارد. ارتباطی که ذیل دو گونة «بیش‌متنیت» و «سرمتنیت» قابل ارزیابی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative study of the intertextual relationship between novel and cinema in the works of Jamshid Khanian (Case study of the novels "The Dwarf Emperor of Lilliput Land" and "Edson Arrants Donasimento and His Himalayan Rabbit" with " The fabulous

نویسندگان [English]

  • ayoob moradi 1
  • Hadi Yousefi 2

1 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Payam Noor University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Intertextuality as one of the methods in art criticism has been considered in recent years. For this critical approach, which seeks to examine the effects of texts on each other, various methods have been identified, the most important of which can be seen in the views of Bakhtin, Kristeva, Barthes, Genette and Rifatter. Gerard Genette, meanwhile, has carefully described the various types of intertextuality, namely "Arch textuality", "Paratextuality", "metatextuality" and "hyper textuality". Jamshid Khanian is one of the well-known writers of children and adolescent literature who pays special attention to the choice of subject and narrative methods. For this reason, his works are always considered by critics and audiences. He has researched the relationship between cinema and literature, and in choosing the subject, theme and characters of some of his novels, he has been influenced by selected works of Iranian and world cinema. This descriptive-analytical study seeks to examine the intertextual relationship between the two novels "The Dwarf Emperor of Lilliput Land" and "Edson Arants Donasimento and His Himalayan Rabbit" and two world-famous works entitled " The fabulous destiny of Amelie Poulain " and " Inglorious Basterds ". The results show that there is a relationship between Khanian's novels and the mentioned films in terms of selecting the main and sub-characters and their actions, narrative methods, elements and objects. A relationship that can be evaluated under the two types of "Arch textuality" and "hyper textuality".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intertextuality
  • hyper textuality
  • Adolescent Novel
  • Cinema
  • Jamshid Khanian
منابع
- آرامش‌فرد، شیدا (1397). «پژواک دیگری در فرآیند هویت‌یابی؛ با نگاهی به رمان امپراتور کوتوله سرزمین لی‌لی‌پوت»، نقد کتاب کودک، شمارة 18، صص 161-168.
- آرامش‌فرد، شیدا (1400). «نگاهی به مفهوم سوژگی و بیناسوژگی در رمان ادسون آرانتس دوناسیمنتو و خرگوش هیمالیایی‌اش از جمشید خانیان»، مطالعات ادبیات کودک، شمارة 23، صص 1-22.
- آقاپور، فرزانه (1397). «شیوة القای ایدئولوژی و تأثیر آن بر تقابل لذت/ آموزش در دو رمان نوجوان». مطالعات ادبیات کودک، سال 9، شمارة 2. صص 1-28.
- آلن، گراهام (1397). بینامتنیت، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
- اسماعیلی، مریم (1400). «مطالعة بینارشته‌ای اقتباس سینمایی تک‌درخت‌ها از هوشنگ مرادی کرمانی». مطالعات بین‌رشته‌ای ادبیات، هنر و علوم انسانی. سال اول، شمارة 1. صص 183-207.
- انوشیروانی، علیرضا (1389). «ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران». ویژه‌نامة ادبیات تطبیقی، نامة فرهنگستان زبان و ادب فارسی. دورة اول، شمارة 1. صص 6-38.
- بارت، رولان (1394). «از اثر به متن»، چاپ‌شده در مجموعة به سوی پسامدرن، تدوین و ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
- بتلهایم، برونو (1393). افسون افسانه‌ها، ترجمة اختر شریعت‌زاده، تهران: هرمس.
- پاینده،‌ حسین (1396). داستان کوتاه در ایران (داستان‌های پسامدرن)،‌ تهران:‌ نیلوفر.
- خانیان، جمشید (1398). ادسون آرانتس دوناسیمنتو و خرگوش هیمالیایی‌اش، تهران: طوطی.
- خانیان، جمشید (1395). امپراتور کوتولة سرزمین لی‌لی‌پوت، تهران: افق.
- سلدن،‌ رامان و پیتر ویدوسون (1392). راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر،‌ تهران: طرح نو.
- شوالیه، ژان و آلن گربران (1384). فرهنگ نمادها، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، تهران: انتشارات جیحون.
- طلایی، مولود و اسحاق طغیانی و مهناز طلایی (1392). «مقایسة تطبیقی منظومة لیلی و مجنون نظامی و نمایشنامة سیرانودوبرژراک روستاق از منظر بیش‌متنیت»، پژوهشنامة ادبیات تطبیقی، دورة 1، شمارة 1، صص 95-119.
- لوئیس،‌ بری (1383). «پسامدرنیسم و ادبیات»،‌ ترجمة حسین پاینده در کتاب مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، تهران: روزنگار.
- مرادی، ایوب (1400). «بررسی نسبت تاریخ و روایت در فراداستان تاریخ‌نگارانه ادسون آرانتس دوناسیمنتو و خرگوش هیمالیایی‌اش اثر جمشید خانیان»، مطالعات تاریخ فرهنگی، شمارة 48، صص 115-139.
- مکاریک، ایرنا ریما (1393). دانش‌نامة نظریة ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
- نامور مطلق، بهمن (1394). درآمدی بر بینامتنیت، تهران: سخن.
- نامور مطلق، بهمن (1386). «ترامتنیت مطالعة روابط یک متن با دیگر متن‌ها»، پژوهشنامة علوم انسانی، شمارة 56، صص 83-98.
- نامور مطلق، بهمن (1387). «باختین، گفتگومندی، چندصدایی، مطالعة پیشابینامتنیت باختینی». پژوهشنامة علوم انسانی، شمارة 57، صص 397-414.
- هاچن، لیندا (1396). نظریه‌ای درباب اقتباس، ترجمة مهسا خداکرمی، تهران: مرکز.
 
- Barthes, Ronald (1981). ‘Theory of the text’, in young, pp 31-47.
- Pierre Jeunet, Jean (2001). Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain [film]. Production of the French company Victors; 123 minutes.
- Tarantino, Quentin (2009). Inglourious Bastards [Film]. Produced by Paramount Pictures; 153 minutes.
 
 
References
- Arameshfard, Shida (2017). "Another echo in the identification process; Looking at the novel The Dwarf Emperor of the Land of Lilliput", Children's Book Review, No. 18, pp. 161-168.

- Arameshfard, Shida (2022). “A Look at the Concept of Subjectivity and Intersubjectivity in Jamshid Khanian’s Edson Arantes do Nascimento and His Himalayan Rabbit", Journal of Children's Literature Studies, No. 23, pp. 1-22.

- Aghapour, Farzaneh (2017). “The impact of ideology induction on the binary of pleasure/education in two YA novels". Journal of Children's Literature Studies, year 9, number 2. pp. 1-28.

- Allen, Graham (2017). Intertextuality, Translation of Payam Yazdanjou. Tehran; Markaz.

- esmaili, Maryam (2021). "An Interdisciplinary study of the cinematic adaptation of “Lonesome Trees” by Houshang Moradi Kermani". Interdisciplinary studies of literature, art and humanities. First year, number 1. pp. 183-207.

- Anoushirvani, Alireza (2009). "Necessity of comparative literature in Iran". Special issue of comparative literature, issue of Persian Language and Literature Academy. First cycle, number 1. pp. 6-38.
- Barthes, Roland (2014). "From work to text", published in the group Towards the Postmodern, compiled and translated by Payam Yazdanjou. Tehran; markaz.
- Bettelheim, Bruno (2013). The uses of enchantment, translated by Akhtar Shariatzadeh. Tehran: Hermes.
- Payandeh, Hossein (2016). Short story in Iran (postmodern stories). Tehran: Niloufar.
- Khanian, Jamshid (2018). Edson Arantes Donacimento and his Himalayan rabbit. Tehran; touti.
- Khanian, Jamshid (2015). The dwarf emperor of the land of Lilliput. Tehran: ofogh.
- Selden, Raman and Peter Widdowson (2012). A readers Guide to contemporary literary theory. Translated by Abbas Mokhber, Tehran; Tarhw Now.
- Chevalier, Jean and Alain Gheerbrant (2004). The dictionary of symbols. Translation and research of Sudabe Fazayeli. Tehran; Jeihoun Publications.
- Talaei, Mavloud and Ishaq Toghyani and Mahnaz Talaei (2012). “Platonic Love beyond the Geographical Boundaries: Practical and Analytical Comparison of Leili-o-Majnoun and Cyrano de Bergerac". Comparative literature research. Volume 1, Number 1. pp. 95-119.
- Lewis, Barry (2013), "Postmodernism and Literature", translated by Hossein Payandeh in the book Modernism and Postmodernism in the Novel. Tehran; roznegar.
- Moradi, Ayoob (2021). “Investigating the Relationship between History and Narration in the Historical meta-narrative of "Edson Arants Donacimento and His Himalayan Rabbit" by Jamshid Khanian", Cultural History Studies, No. 48, pp. 115-139.
- Makaryk, Irena Rima (2013). Encyclopaedia of contemporary literary theory. Translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi. Tehran; Agah.
- Namvar Motlagh, Bahman (2014). Introduction to intertextuality. Tehran; Sokhan.
- Namvar Motlagh, Bahman (2007). "Transtextuality is the study of the relationships of a text with other texts". Research journal of humanities. No. 56, pp. 83-98.
- Namvar Motlagh, Bahman (2008). "Bakhtin, dialogue, polyphony, preliminary study of Bakhtin's text". Research journal of humanities. No. 57, pp. 414-397.
- Houtcheon, Linda (2016). A theory of adaptation. Translated by Mahsa Khodakarmi. Tehran; Markaz.
- Barthes, Ronald (1981). ‘Theory of the text’, in young, pp 31-47.
- Pierre Jeunet, Jean (2001). Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain [film]. Production of the French company Victors; 123 minutes.
- Tarantino, Quentin (2009). Inglourious Bastards [Film]. Produced by Paramount Pictures; 153 minutes.
دوره 2، شماره 1
دوفصلنامه ( شماره بهار و تابستان 1402)
فروردین 1402
صفحه 53-80
  • تاریخ دریافت: 22 فروردین 1402
  • تاریخ بازنگری: 18 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1402